Wilhelm Johann Eugen Blaschke — Avstriyalı riyaziyyatçı, differensial və inteqral həndəsə sahələrindəki töhfələri ilə tanınmış alim. O, “Blaschke məhsulu” və “Blaschke seçimi” kimi anlayışlarla həndəsə nəzəriyyəsinin inkişafına mühüm töhfə vermişdir. Həyatı Wilhelm Blaschke 1885-ci il sentyabrın 13-də Avstriyanın Ştiriya əyalətindəki Qrats şəhərində anadan olmuşdur. Atası Josef Blaschke riyaziyyat müəllimi idi və oğlunun elmi maraqlarını erkən yaşlarından dəstəkləmişdir. Blaschke Qratsda gimnaziyanı bitirdikdən sonra 1904-cü ildə Vyana Universitetində riyaziyyat və fizika təhsilinə başlamışdır. 1908-ci ildə Emanuel Czuberin rəhbərliyi ilə “Lokal əyrilik xətləri haqqında” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. Blaschke 1912-ci ildə Mariya Zwiauer ilə evlənmiş və bu evlilikdən üç övladı olmuşdur. Həyatı boyu Avropanın müxtəlif universitetlərində çalışmış, İkinci Dünya Müharibəsindən sonra isə Hamburqda yerləşmişdir. Karyerası Blaschke doktorluqdan sonra Göttingen, Bonn və Praqa kimi şəhərlərdə tədqiqatlar aparmış, 1913-cü ildə Çernivtsi Universitetində (indiki Ukrayna) dosent olmuşdur. Birinci Dünya Müharibəsi zamanı Avstriya ordusunda xidmət etmiş, lakin müharibədən sonra akademik karyerasına qayıtmışdır. 1919-cu ildə Hamburq Universitetində professor təyin edilmiş və 1953-cü ilə qədər burada çalışmışdır. O, Hamburq Riyaziyyat Cəmiyyətinin prezidenti (1927-1933) və Alman Riyaziyyatçılar Birliyinin üzvü olmuşdur. Blaschke həmçinin SSRİ, İtaliya və digər ölkələrdə qonaq professor kimi dərs demişdir. Nasist dövründə Almaniya Milli Sosialist Partiyasına üzv olmuş (1937), lakin müharibədən sonra bu əlaqələrə görə ciddi cəzalandırılmamışdır. Elmi töhfələri Blaschke differensial həndəsə və inteqral həndəsə üzrə apardığı tədqiqatlarla tanınır. Onun ən mühüm işlərindən biri “Blaschke seçimi”dir (Blaschke selection theorem), bu teorema kompakt məkanlarda ardıcıllıqların yığcamlığını sübut edir və funksional analizdə geniş tətbiq olunur. Həmçinin, “Blaschke məhsulu” (Blaschke product) kompleks analizdə sıfır nöqtələri olan funksiyaların təhlili üçün istifadə edilir. O, həmçinin affin həndəsə və veb həndəsə (web geometry) sahələrində işləmişdir. Blaschke affin fəzalarda invariantların öyrənilməsinə töhfə vermiş və bu sahədə yeni metodlar təklif etmişdir. Onun kitabları həndəsənin müxtəlif sahələrində klassik mənbələrə çevrilmişdir.
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Blaschke/
https://www.britannica.com/biography/Wilhelm-Johann-Eugen-Blaschke
https://www.mathnet.ru/links/5c4bedb5a3421d33396a26c5b19ff5ef/rm6304_eng.pdf
https://iopscience.iop.org/article/10.1070/RM1963v018n01ABEH004127/pdf
https://www.genealogy.math.ndsu.nodak.edu/id.php?id=18601
https://link.springer.com/article/10.1007/BF02992813
https://en.wikipedia.org/wiki/Wilhelm_Blaschke
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
