Vukovar döyüşü - 1991-ci ilin yazından başlayaraq, Xorvatiya müharibəsinin ən önəmli və dramatik anlarından biri. Bu döyüş, Xorvatiya Respublikasının müstəqil olmağa başladığı dönəmdə, Serbiya və Xorvatiya arasında ciddi etnik və siyasi gərginliklərin səbəb olduğu silahlı qarşıdurmaların mərkəzində yer aldı. Tarix Xorvatiya, 1991-ci ilin iyun ayında Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası daxilində müstəqilliyini elan etdi. Bu müstəqillik, Serbiya tərəfindən etirazla qarşılandı, çünki Serbiya, Xorvatiya ərazisindəki serb azlıqını müdafiə edəcəyini iddia edirdi. Müharibə bu tələbdən sonra başladı və ölkə üzrə genişləndi. Serbiya hökuməti, Xorvatiyanın müstəqillik qazanmasından sonra Xorvatiya ərazisindəki Serb bölgələrini dəstəkləmək məqsədilə hərbi müdaxiləyə başladı. Bu müdaxiləyə Xorvatiya müstəqillik əldə etməyə çalışarkən müqavimət göstərdi. Vukovar şəhəri və strateji əhəmiyyəti Vukovar, Xorvatiyanın şərq hissəsində, Serbiya ilə sərhəddə yerləşən strateji əhəmiyyətli bir şəhər idi. Şəhər, həm coğrafi mövqeyi, həm də Xorvatiya ilə Serbiya arasındakı ticarət və nəqliyyat yollarının kəsişməsində olması səbəbindən böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Vukovar həmçinin Xorvatiya müstəqilliyinə gedən yolda böyük bir simvolik əhəmiyyətə malik idi. Bu səbəbdən həm Serbiya qüvvələri, həm də Xorvatiya qüvvələri şəhər üzərində tam nəzarəti ələ keçirməyə çalışırdılar. Döyüşün başlanğıcı Vukovar döyüşü, 1991-ci ilin avqustunda başladı. Serbiya ordusu, Xorvatiya qüvvələrini şəhərdən çıxarmaq üçün genişmiqyaslı hücumlar təşkil etdi. Döyüş, əvvəlcə şəhər xaricindəki ərazilərdə cəmləşdi, lakin zamanla şəhərin mərkəzinə doğru irəlilədi. Xorvatiya ordusu, Vukovarın müstəqilliyini qorumağa çalışırdı, lakin şəhər mühasirəyə alındıqca mübarizə daha da çətinləşdi. Serbiya qüvvələri şəhəri aviasiya hücumları ilə bombardman edərək, şəhərin binalarını dağıdır, mülki əhalini qorxudurdular. Çox sayda Xorvatiya mülki vətəndaşı evlərini tərk etməyə məcbur oldu. Xorvatiya qüvvələri, xüsusilə də şəhərin müdafiəsini təşkil edən yerli əhali və mücahidlər, Serbiya ordusuna qarşı çox möhkəm müqavimət göstərdilər. Lakin Serbiya ordusunun üstünlüyü, həm say, həm də təchizat baxımından daha güclü idi. Vukovarın fəthi Vukovar şəhəri, üç ay davam edən ağır döyüşlərdən sonra, 18 noyabr 1991-ci ildə Serbiya qüvvələri tərəfindən işğal edildi. Serbiya ordusu şəhəri zəbt etdikdən sonra, Xorvatiya müdafiəçiləri və mülki vətəndaşları böyük itkilərlə qarşılaşdılar. Şəhərin işğalının ardınca, Serbiya qüvvələri mülki əhaliyə qarşı ciddi zorakılıqlar tətbiq etdilər. Çox sayda adam öldürüldü və əsir götürüldü. Xüsusilə, Vukovarda yerləşən xəstəxana, Serbiya qüvvələrinin hücumlarına məruz qaldı və çox sayda yaralı insan öldü. Vukovar döyüşünün sonunda 20.000-dən çox insan evini tərk etdi və 3.000-ə yaxın insan öldü. Əsirlərin çoxu müharibə əsiri olaraq Serbiya ərazisinə aparıldı. Beynəlxalq reaksiya Vukovar döyüşü həm də beynəlxalq aləmdə ciddi reaksiyalar doğurdu. Serbiya qüvvələrinin mülki insanlara qarşı etdiyi zorakılıqlar və şəhərin mühasirəyə alınması, müharibə cinayətləri kimi qiymətləndirildi. 1991-ci ildə Vukovarın işğalından sonra, Beynəlxalq Haaqa Məhkəməsi və digər beynəlxalq təşkilatlar, döyüş zamanı baş verən insan hüquqları pozuntuları və müharibə cinayətləri ilə bağlı araşdırmalar başladılar. Nəticə Vukovar döyüşü, yalnız hərbi və siyasi baxımdan deyil, həm də insanlıq və beynəlxalq hüquq baxımından çox əhəmiyyətli bir hadisə olaraq tarixə düşdü. Bu döyüşün nəticələri və təcrübəsi, həm müharibə zamanı edilən insan hüquqları pozuntuları, həm də müharibənin mənəvi və sosial təsirləri baxımından uzun müddət dünya gündəmində qaldı.

İstinadlar

https://hrvatski-vojnik.hr/the-battle-of-vukovar/

https://balkaninsight.com/2021/11/18/the-fall-of-vukovar-oral-history-of-a-croatian-towns-destruction/

https://iwpr.net/global-voices/vukovar-first-forgotten-casualty-yugoslav-war

https://n1info.hr/english/news/croatia-remembers-battle-of-vukovar-viewed-as-battle-of-all-battles/

https://apps.dtic.mil/sti/citations/ADA407751

https://www.bbc.com/news/world-europe-13887103

https://vlada.gov.hr/news/heroic-battle-of-vukovar-inspiration-for-croatia-s-development-in-the-future/32970

https://hrcak.srce.hr/clanak/17413

https://balkaninsight.com/2023/11/17/fall-of-croatias-vukovar-highlights-serbias-culture-of-forgetting/

https://charterforcompassion.org/arts/arts/online-exhibits/vukovar/the-siege-of-vukovar.html

Tarix : 8 fevral 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.