Vitoriya döyüşü - Napoleon müharibələri çərçivəsində, xüsusilə İspaniya yarımadasında aparılan müharibənin (Peninsula War, 1807–1814) ən mühüm döyüşlərindən. Döyüş 21 iyun 1813-cü ildə İspaniyanın şimalında, Vitoriya şəhəri yaxınlığında baş verdi. Bu döyüş Napoleonun İspaniya üzərindəki nəzarətini sona çatdırdı və onun Avropadakı mövqelərini daha da zəiflətdi. Döyüşün gedişatı 1. Hücumdan əvvəlki vəziyyət: Fransa ordusu Vitoriya yaxınlığında müdafiə mövqeyi qurmuşdu. Onlar dörd müdafiə xətti yaratmışdılar və əsas qüvvələrini Zadorra çayı boyunca yerləşdirmişdilər. Lakin fransızların müdafiə xətti uzun idi və bu, onların qüvvələrinin bölünməsinə səbəb olurdu. 2. Müttəfiqlərin hücumu: Vellington ordusunu dörd əsas sütuna bölərək, müxtəlif istiqamətlərdən hücuma keçdi: Şimaldan – İngilis və İspan qoşunları fransızların sol cinahına hücum etdi. Mərkəzdən – Britaniya və Portuqaliya qoşunları əsas fransız mövqelərinə qarşı irəlilədi. Cənubdan – General Hill-in komandanlığı altındakı müttəfiqlər fransız ordusunun sağ cinahına təzyiq göstərdi. Qərbdən – Müttəfiqlərin süvariləri fransızların geri çəkilmə yollarını bağlamağa çalışdı. 3. Fransızların müdafiəsi və geri çəkilməsi: Fransa ordusu əvvəlcə müqavimət göstərsə də, müttəfiqlərin koordinasiyalı hücumları nəticəsində geri çəkilməyə məcbur oldu. Joseph Bonaparte və Marşal Jourdan vəziyyətin çıxılmaz olduğunu anlayaraq, ordularını Vitoriyadan çıxarmağa çalışdılar. 4. Fransızların tam məğlubiyyəti: Döyüşün sonuna yaxın müttəfiqlər fransızların arxa cəbhəsini ələ keçirdi və onların geri çəkilmə yollarını bağladı. Fransız ordusu nizamsız şəkildə qaçmağa başladı. Fransızlar böyük sayda silah, sursat və xəzinəni döyüş meydanında qoyub qaçdılar. Nəticələr Vellingtonun ordusu qəti qələbə qazandı. Fransızlar 8,000-dən çox itki verdi, 3,000-ə yaxın əsgər isə əsir düşdü. Müttəfiqlər isə cəmi 5,000 itki verdi. İspaniyanın fransızlardan azad edilməsi Bu qələbə nəticəsində Napoleonun İspaniya üzərindəki hakimiyyəti sona çatdı. Fransızlar tamamilə geri çəkildi və İspaniya müstəqilliyini bərpa etdi. Napoleonun zəifləməsi Bu məğlubiyyət Napoleonun Avropadakı hakimiyyətinə ciddi zərbə vurdu. Fransa ordusu İspaniyadan qovuldu və Napoleon öz imperiyasını qorumaqda çətinlik çəkməyə başladı. Bu, 1814-cü ildə onun taxtdan salınmasına səbəb olan proseslərdən biri oldu. Müttəfiqlərin böyük qənimət ələ keçirməsi: Döyüşdən sonra müttəfiqlər fransızların bütün xəzinəsini ələ keçirdilər. Bu qənimət arasında Napoleonun İspaniyadan topladığı qızıl, qiymətli daş-qaşlar və sənət əsərləri var idi. Fransızların xəzinəsinin ələ keçirilməsi onların maliyyə vəziyyətini daha da pisləşdirdi.
https://www.britishbattles.com/peninsular-war/battle-of-vitoria/
https://www.napoleon-empire.org/en/battles/vitoria.php
https://www.rct.uk/collection/407186/the-battle-of-vittoria
https://www.regencyhistory.net/blog/battle-vitoria-21-june-1813
https://www.napoleon.org/en/magazine/publications/wellington-and-the-vitoria-campaign-1813-never-a-finer-army/
https://althistory.fandom.com/wiki/Battle_of_Vitoria_(A_Greater_War)
https://www.britannica.com/event/Battle-of-Vitoria
Tarix : 8 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
