Vilama - Boliviya və Argentina arasında yerləşən Miosen dövrünə aid kaldera. İki ölkə arasındakı sərhəddə yerləşən bu kaldera, And dağlarının dörd vulkanik qurşağından biri olan Mərkəzi Vulkanik Zonaya daxildir. Vilama uzaq bir ərazidə yerləşir və təxminən 8 milyon il əvvəl fəaliyyət göstərmiş böyük kalderalar və onlarla əlaqəli ignimbritlərdən ibarət Altiplano-Puna vulkanik kompleksinin bir hissəsidir. Bu kompleks bəzən supervulkanlar şəklində fəaliyyət göstərmişdir. Coğrafiya və geomorfologiya Vilama kalderası, Argentina və Boliviya arasındakı sərhəddə, Mərkəzi And dağlarında yerləşən Puna-Altiplano yaylasında yerləşir. Vulkan, Boliviya və Argentina arasındakı sərhəddə, Argentina, Boliviya və Çili arasında tripoint olan Cerro Zapaleri dağının şimal-şərqindədir. Bu ərazi sərt iqlimi səbəbilə əsasən yaşayış olmayan bir bölgədir, lakin bir neçə arxeoloji sahə aşkar edilmişdir. Bundan əlavə, Vilamadan çıxan obsidianlar şimal-qərbi Argentina boyunca tapılmışdır. Geologiya Cənubi Amerika qitəsinin qərb sahillərində, okeanik Nazca plitəsi, Peru-Çili xəndəyində Cənubi Amerika plitəsinin altına daxil olur. Bu regionda subduksiya ilə əlaqəli vulkanizm Yura dövründən bəri davam edir. Daxil olan plitənin suyunu itirməsi, üstündəki astenosferdə ərimələr yaradır və bu da vulkanik qövsdə fəaliyyətə səbəb olur. Tərkib Vilama ignimbriti, kaliumla zəngin kalk-alkalin seriyaya aid olan dasitdən ibarətdir. İgnimbrit, biotit, hornblend, andezin plagioklaz, piroksen, kvars və qeyri-şəffaf komponentlərdən ibarət fenokristallar ehtiva edir. Bu minerallar ümumilikdə ignimbritin əsas mineral fazalarını təşkil edir, halbuki allanit, apatit, dəmir oksid, titan oksid və sirkon aksesuar fazalardır. İqlim və bitki örtüyü Region quraq iqlimə malikdir və illik yağıntı miqdarı 300 millimetr (12 inç) təşkil edir. Temperatur 3–6 °C (37–43 °F) arasında dəyişir və gündüz-gecə temperatur fərqləri yüksəkdir. Bitki örtüyü əsasən kollu çöllərdən ibarətdir və Festuca, quenoa, tola, Prosopis ferox və yareta kimi bitkilər tipik nümunələrdir. Vulkanik relyefin üstün olduğu ərazilərdə bitki örtüyü azdır və əsasən su hövzələri yaxınlığında həyat mövcuddur. Burada bir sıra məməlilər və quşlar, o cümlədən göllərdə flamingolar yaşayır. Püskürmə tarixi Vilama kalderası, 4,000 kvadrat kilometrdən (1,500 kvadrat mil) çox sahəni əhatə edən Vilama ignimbritinin mənbəyidir. Bu ignimbrit, kalderanın çökməsi və formalaşması ilə eyni vaxtda püskürmüşdür. Püskürmə təxminən 8.4–8.5 milyon il əvvəl baş vermişdir, lakin radiometrik tarixlərdə əhəmiyyətli dəyişkənlik müşahidə edilir.

İstinadlar

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0377027307000844

https://www.researchgate.net/publication/248257139_Geology_of_the_Vilama_caldera_A_new_interpretation_of_a_large-scale_explosive_event_in_the_Central_Andean_Plateau_during_the_Upper_Miocene

https://eurekamag.com/research/022/717/022717175.php?srsltid=AfmBOopxFdmRwXLqAzxK8J-NvkPAFNq2g4i-dyZg8YJMgVCPJfql1_Ld

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0377027307000844

https://www.wikiwand.com/en/articles/Vilama_(caldera)

https://gsa.confex.com/gsa/06boa/webprogram/Paper101346.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Vilama_(caldera)

Tarix : 18 fevral 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.