Viktor Sarianidi (1929–2013) — Tanınmış sovet və rus arxeoloqu, tarixçi və etnoqrafı. O, xüsusən qədim Asiyanın, xüsusən də Orta Asiyanın və Türkmənistanın arxeologiyası ilə bağlı apardığı genişmiqyaslı tədqiqatları ilə məşhurdur. Sarianidi, bu ərazilərdəki qədim mədəniyyətləri və arxeoloji tapıntıları araşdıraraq, Orta Asiya tarixinin daha yaxşı başa düşülməsinə böyük töhfələr vermişdir. Həyatı və təhsili Viktor Sarianidi 1929-cu ildə Sankt-Peterburqda anadan olmuşdur. O, Moskva Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsini bitirmiş və arxeologiya sahəsində ixtisaslaşmışdır. Sarianidi, uzun müddət Sovet İttifaqının müxtəlif bölgələrində, xüsusən də Orta Asiyanın arxeoloji ekspedisiyalarında iştirak etmişdir. Onun çoxsaylı araşdırmaları və qazıntıları, qədim Orta Asiya mədəniyyətlərinin, xüsusən də Bactria və Margiana mədəniyyətlərinin tədqiqinə həsr olunmuşdur. Əsas kəşfləri və tədqiqatları Viktor Sarianidi, Orta Asiyanın qədim mədəniyyətləri haqqında əvəzsiz məlumatlar əldə etmişdir. Onun ən mühüm kəşflərindən biri, Türkmənistanda yerləşən Margiana ərazisindəki qədim şəhərləri və abidələri tədqiq etməsidir. Sarianidi, bu ərazilərdə çoxsaylı qazıntılar aparmış və bu qazıntılardan əldə etdiyi tapıntılar, qədim Bactria və Margiana mədəniyyətlərinin inkişafını və tarixini daha dərindən anlamağa kömək etmişdir. Sarianidi, həmçinin Tajikistan, Türkmənistan, Özbəkistan və digər Orta Asiya bölgələrindəki qədim məskənlərin tədqiqi ilə də məşğul olmuşdur. O, bu bölgələrdə həyata keçirdiyi qazıntılar nəticəsində Orta Asiya və Əhəməni imperiyalarının əlaqələrini, ticarət yollarını və mədəniyyətlərin qarşılıqlı təsirini daha yaxşı başa düşmək üçün əhəmiyyətli dəlillər təqdim etmişdir. Onun ən məşhur tapıntılarından biri, qədim Margiana (Bactria) bölgəsindəki arxeoloji abidələrdir. Bu abidələr, əvvəlki dövr arxeologiyası üçün qeyri-adi olan zərif sənət əsərləri və zəngin mədəniyyət nümunələri təqdim edirdi. Sarianidi, bu ərazilərdə böyük bir şəhər mədəniyyətinin varlığını ortaya qoymuş və bunun Orta Asiyanın tarixindəki əhəmiyyətini vurğulamışdır. Orta Asiya və digər ərazilərdəki tədqiqatlar Sarianidi, yalnız bir tədqiqatçı olaraq deyil, həm də Orta Asiya arxeologiyasını dünya miqyasında tanıdan bir şəxsiyyət olaraq tanınır. O, çoxsaylı beynəlxalq konfranslarda iştirak etmiş, Orta Asiyanın qədim mədəniyyətləri ilə bağlı əldə etdiyi məlumatları dünya ictimaiyyətinə təqdim etmişdir. Sarianidi, həmçinin Orta Asiya mədəniyyətlərinin tarixini və arxeoloji irsini qorumağa da böyük diqqət yetirmişdir. Viktor Sarianidi, Orta Asiya arxeologiyasının inkişafına böyük töhfələr vermiş bir şəxsiyyətdir. Onun apardığı qazıntılar və tədqiqatlar, bu bölgənin qədim mədəniyyətlərinin və tarixi proseslərinin başa düşülməsində mühüm rol oynamışdır. Sarianidi, xüsusən Bactria və Margiana mədəniyyətləri haqqında əldə etdiyi dəlillərlə Orta Asiya tarixini yeni bir baxış bucağından təqdim etmiş və bu ərazilərin mədəni irsini dünya mədəniyyəti ilə tanıtmışdır. Onun işləri, Orta Asiyanın qədim dövrləri və mədəniyyətləri ilə maraqlanan tədqiqatçılar üçün dəyərli bir mənbə olaraq qalır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Viktor_Sarianidi
https://www.wikidata.org/wiki/Q563640
https://www.smh.com.au/national/viktor-sarianidi-russian-archaeologist-struck-gold-in-turkmenistan-20140117-30zd7.html
https://www.academia.edu/10265946/Victor_Ivanovich_Sarianidi
https://link.springer.com/10.1007/978-3-030-30018-0_409
https://dbpedia.org/page/Viktor_Sarianidi
https://www.amazon.com/Books-Victor-SARIANIDI/s?rh=n%3A283155%2Cp_27%3AVictor.%2BSARIANIDI
Tarix : 4 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
