Valsalva manevri - Bir neçə tibbi və fiziki vəziyyətdə istifadə edilən texnika. İlk dəfə 17-ci əsrdə Antonio Maria Valsalva tərəfindən təsvir edilən bu manevr, ürək-damar və tənəffüs sistemi üzərində müxtəlif təsirlərə malikdir. Valsalva manevri zamanı nəfəs alındıqdan sonra nəfəs tutulur və ağız və burun bağlanaraq sinə boşluğunda təzyiq artırılır. Bu proses bədənin müxtəlif hissələrində təzyiq dəyişiklikləri yaradır və bu da bir çox tibbi vəziyyətin diaqnozu və idarə edilməsində mühüm rol oynayır. Valsalva manevrinin fiziologiyası 1. Birinci mərhələ – Nəfəs aldıqdan sonra nəfəs tutulur və sinə boşluğunda təzyiq artmağa başlayır. Bu təzyiq artımı böyük damarların sıxılmasına səbəb olur və qısa müddət ərzində ürəyə qayıdan qan axını azalır. 2. İkinci mərhələ – Sinə boşluğunda təzyiq artmağa davam edir və ürək dövranı yavaşlayır. Bu mərhələdə bədən qan təzyiqini stabil saxlamağa çalışır, lakin ürəyə qayıdan qan azaldığı üçün qan təzyiqi bir qədər aşağı düşə bilər. 3. Üçüncü mərhələ – Nəfəs buraxılarkən sinə boşluğundakı təzyiq ani şəkildə azalır və damarların normal vəziyyətinə qayıtması baş verir. Bu mərhələdə qan təzyiqi sürətlə aşağı düşə bilər. 4. Dördüncü mərhələ – Bədən təzyiqi tənzimləməyə davam edir və ürəyə qayıdan qan axını bərpa olunur. Nəticədə, qan təzyiqi normaya qayıdır və bədən sabit vəziyyətə gəlir. Tibbi istifadələr Valsalva manevri bir çox tibbi vəziyyətin diaqnozunda və idarə edilməsində istifadə olunur. Bu manevr əsasən ürək-damar və tənəffüs sistemi ilə əlaqəli vəziyyətlərdə tətbiq edilir. 1. Ürək ritmi pozğunluqları: Bir çox hallarda Valsalva manevri, ürək ritmi pozğunluqlarını yüngülləşdirmək üçün istifadə edilir. Xüsusilə, supraventrikulyar taxikardiya (SVT) kimi xəstəliklərdə bu manevr tətbiq edilərək xəstənin ürək ritmi yavaşlatmağa çalışılır. Bu üsulun effektivliyi onun ürək-damar sistemi üzərində yaratdığı təzyiq dəyişiklikləri ilə əlaqədardır. Bu zaman şəxs havanı sinəsinə alır, nəfəsi buraxan zaman o kürəyi üstə uzandırılır və ayaqları 90 dərəcə yuxarı qaldırılır. Bu manevrlə ürək ritmi aşağı salınmış olur. Ürək dövranına təsir edən təzyiq dəyişiklikləri bəzən anormal sürətli ürək döyüntülərinin dayandırılmasına səbəb ola bilər. 2. Tənəffüs sistemi pozğunluğu: Valsalva manevri həmçinin tənəffüs sistemi pozğunluqlarının diaqnozunda istifadə olunur. Bu manevr zamanı sinə boşluğunda yaranan təzyiq dəyişiklikləri tənəffüs yolu daralması və ya ağciyər xəstəliklərinin qiymətləndirilməsi üçün faydalı ola bilər. Məsələn, astma xəstələrində tənəffüs yolu müqavimətinin ölçülməsi üçün bu texnika istifadə edilə bilər. Diqqət edilməsi gərəkən maqamlar Valsalva manevri zamanı yaranan təzyiq dəyişiklikləri bəzi insanlarda komplikasiyalara səbəb ola bilər. Xüsusilə, ürək çatışmazlığı və ya yüksək qan təzyiqi kimi xəstəlikləri olan şəxslər bu manevri tətbiq edərkən diqqətli olmalıdır. Bu şəxslərdə manevr, ürək-damar sisteminə əlavə yük gətirə bilər və ciddi nəticələrə səbəb ola bilər. Gündəlik həyatda istifadə Valsalva manevri tibbi sahədən kənarda da müxtəlif hallarda tətbiq edilir. Bu texnika, dərin dəniz dalğıcıları və ya ağır yüklərin qaldırılması ilə məşğul olanlar tərəfindən təzyiq balansını təmin etmək üçün istifadə edilir. Dalğıclar bu manevri dərinliyə enərkən və ya sualtı təzyiqini balanslaşdırmaq üçün tətbiq edirlər. Bu, qulaq təzyiqini tarazlaşdırmağa kömək edir və barotravma (təzyiq zədəsi) riskini azaldır. Ağırlıq qaldıranlar isə Valsalva manevrini güc tətbiq edərkən istifadə edirlər. Nəfəsin tutulması və sinə boşluğunda təzyiqin artması, onurğanın sabitləşməsinə və böyük ağırlıqların qaldırılmasında gücün optimallaşdırılmasına kömək edir. Lakin bu texnika düzgün tətbiq edilməzsə, təhlükəli ola bilər, çünki yüksək təzyiq qan dövranına zərər verə bilər və ya qısamüddətli huşun itirilməsinə səbəb ola bilər. Diaqnostik təsirlər Valsalva manevri diaqnostik tədqiqatlarda da geniş istifadə olunur. Məsələn, ürəyin ultrasəs tədqiqatında (EKO) bu manevr qan axınının qiymətləndirilməsində köməkçi rol oynayır. Bu manevr tətbiq edildikdə ürəyin funksiyası və qapaqların fəaliyyəti daha dəqiq qiymətləndirilə bilir. Eyni zamanda, nevroloji testlərdə də Valsalva manevri tətbiq olunur. Məsələn, sinir reflekslərinin yoxlanılması və ya spinal kanalın basılma vəziyyətlərinin qiymətləndirilməsi zamanı istifadə edilə bilər. Potensial risklər Valsalva manevrinin bəzi riskləri və kontraindikasiyaları mövcuddur. Xüsusilə, yaşlı insanlar, ürək-damar sistemi problemi olanlar və ya yüksək qan təzyiqi olan şəxslər üçün bu texnika təhlükəli ola bilər. Bu şəxslərdə manevr ürək ritmini pozaraq aritmiyalara və ya təzyiqin ciddi şəkildə yüksəlməsinə səbəb ola bilər. Bundan başqa, ürək çatışmazlığı olan xəstələrdə bu manevr həyati təhlükə yarada bilər. Manevrin tətbiqində düzgün texnika və müvafiq tibbi nəzarət vacibdir, çünki bəzi hallarda komplikasiyalar yarana bilər. Xüsusilə, təcrübəsiz şəxslər bu manevri tətbiq edərkən ehtiyatlı olmalıdırlar, çünki yüksək təzyiq sinə və ürək üzərində aşırı stress yarada bilər.
https://www.azscience.info
https://g-kam.ru/en/patologii/proba-valsalvy-polozhitelnaya
https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/656736
https://www.sciencesport.ru/journals/tom-12-no2-2024/articles/proyavlenie-manevra-valsalvy-vo-vremya-fizicheskoy-nagruzki-v
https://intermountainhealthcare.org/services/ear-nose-throat
https://www.fabhow.com/health-and-beauty/diseases-and-conditions/unclog-ears-in-less-than-5-seconds
Tarix : 16 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
