Unsan döyüşü (1950) - Koreya müharibəsi zamanı baş vermiş və əsasən Çin Xalq Könüllülərinin ABŞ və Cənubi Koreya ordusuna qarşı ilk böyük hücumlarından biri olaraq tarixə düşmüş bir döyüş. Döyüşün arxa fonu 1950-ci ilin iyun ayında Şimali Koreya Cənubi Koreyaya hücum edərək Koreya müharibəsini başlatdı. Bu müharibədə ABŞ və digər BMT üzv dövlətləri Cənubi Koreyanı dəstəkləyir, Şimali Koreya isə Çin və Sovet İttifaqı tərəfindən dəstəklənirdi. 1950-ci ilin oktyabr ayında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qüvvələri Koreya yarımadasının cənub hissəsinə irəliləyərək Şimali Koreya ərazisinə daxil oldu. ABŞ-ın komandanlığı altında olan bu qüvvələr, Pyongyangı ələ keçirib, 38-ci paralel xəttinə doğru irəliləmişdi. Bununla belə, Çin hökuməti Şimali Koreya ilə sərhəddə olan qüvvələrini hazırlamağa başladı, çünki onlar ABŞ-ın Koreya yarımadasında irəliləməsinin onların sərhəd təhlükəsizliyini təhdid etdiyini düşünürdülər. Çin müdaxiləsi və Unsan döyüşü Çin, Koreya müharibəsinə müdaxilə etməyə qərar verdi və 1950-ci ilin oktyabr ayında Çin Xalq Könüllüləri ordusunun ilk hissələri Koreya sərhədinə keçdi. Çin ordusu, həmçinin, qış şərtlərindən və sərt dağlıq ərazilərdən istifadə edərək hücum etməyə başladı. Unsan döyüşü, Çin qüvvələrinin Cənubi Koreya və ABŞ qüvvələrinə qarşı həyata keçirdiyi genişmiqyaslı hücumların bir hissəsi idi. Çin ordusu, çoxsaylı qoşunlarla və ağır silahlarla hücuma keçərək, BMT və ABŞ qüvvələrini geri çəkməyə məcbur etdi. Döyüşün başlıca xüsusiyyəti Çin ordusunun gerilla taktikaları, sürətli manevrləri və say üstünlüyü ilə BMT-nin hazırlıqsız vəziyyətə düşməsidir. Döyüşün gedişi Birləşmiş Millətlər və ABŞ qüvvələrinin hazırlığı: Döyüş əvvəlində ABŞ və Cənubi Koreya ordusu, Çin ordusunun hücuma keçəcəyini gözləmirdilər. Birləşmiş Millətlər qüvvələri dağlıq ərazilərdə cəmləşmişdi və çox sayda qoşunlarının olmadığı bir vəziyyətdəydilər. Çin Xalq könüllülərinin hücumu 1950-ci ilin noyabr ayının sonlarında Çin qüvvələri Unsan bölgəsindəki mövqeləri hədəf alaraq irəlilədi. Çin ordusu çoxsaylı piyada və atıcılarla döyüşə girərək, ABŞ və Cənubi Koreya qüvvələrini təzyiq altında saxladı. Çin qüvvələrinin müasir silahları və sursatları ilə BMT qüvvələrinə qarşı üstünlük təşkil etmələri səbəbindən döyüşün ilk günlərində ciddi irəliləyişlər əldə etdilər. Geri çəkilmə və itkilər Döyüşün əvvəlində Birləşmiş Millətlər qüvvələri geri çəkilməyə məcbur oldular. ABŞ-ın komandanlığı, Çin qüvvələrinin artan sayını və hücum gücünü nəzərə alaraq, Unsandan geri çəkilmə əmri verdi. Bu döyüşdə ABŞ və Cənubi Koreya qüvvələri ağır itkilər verdilər. Əsasən, təxminən 5,000 BMT əsgəri həlak oldu və bir neçə min nəfər əsir alındı. Döyüşün sonu və nəticələri Çin Xalq könüllüləri bu döyüşdə strateji üstünlük əldə edərək, Unsan bölgəsini ələ keçirdilər. Çin qüvvələri bu döyüşdə müvəffəqiyyətlə qarşı tərəfi geri çəkilməyə məcbur edərək, Koreya müharibəsinin gedişatını dəyişdilər. Bu döyüşün nəticəsi olaraq, Birləşmiş Millətlər qüvvələrinin irəliləyişləri dayandı və Çin ordusu Koreya müharibəsindəki gücünü bir daha göstərmiş oldu. Döyüşün əhəmiyyəti: Çin ordusunun gücü Unsan döyüşü, Çin ordusunun Koreya müharibəsindəki təsirini bir daha ortaya qoydu. Çin Xalq Könüllülərinin bu döyüşdə qazandıqları qələbə, Çin-in Koreya müharibəsinə müdaxiləsinin doğru bir addım olduğunu göstərdi. Birləşmiş Millətlər ordusunun çətinliyi ABŞ və Cənubi Koreya qüvvələri, müharibənin bu mərhələsində Çin ordusunun gözlənilməz hücumuna hazırlıqsız olduqları üçün ciddi çətinliklər yaşadılar. Çin qüvvələri müxtəlif taktikalardan istifadə edərək, daha hazırlıqsız və az sayda olan Birləşmiş Millətlər qüvvələrini məğlub etdilər. Koreya müharibəsinin uzadılması Unsan döyüşü Koreya müharibəsinin daha uzun və daha qlobal münaqişə halına gəlməsinə səbəb oldu. Çin ordusunun müdaxiləsi, ABŞ və BMT qüvvələrini Koreya yarımadasının cənubunda qalmağa məcbur etdi və müharibənin sonunda sülh müqaviləsinin imzalanmasını əngəllədi. Sonrakı təsirlər Unsan döyüşü, Koreya müharibəsinin sonunda daha da böyük və çətin döyüşlərə səbəb oldu. Çin ordusu Koreya müharibəsində uzun müddət boyunca iştirak etdi və nəticədə müharibə, hər iki tərəfin böyük itkilərlə sona çatmasına səbəb oldu. Unsan döyüşü isə bu müharibənin kritik döyüşlərindən biri olaraq tarixə düşdü.
https://dpaa-mil.sites.crmforce.mil/dpaaFamWebInBattleOfUnsan
https://history-maps.com/story/Korean-War/event/Battle-of-Unsan
https://www.army.mil/article/177954/disaster_at_unsan_in_1950_soldiers_faced_chinese_forces_during_the_korean_war
https://www.britannica.com/event/Korean-War/North-to-the-Yalu
https://military-history.fandom.com/wiki/Battle_of_Unsan
https://1cda.org/history/battle-of-unsan/
Tarix : 9 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
