Ungulani Ba Ka Khosa - Mozambikli yazıçı və müəllim. Ümumi məlumat O, portuqal dilində yazan ən mühüm Mozambik yazarlarından biri kimi tanınıb və ilk romanı "Ualalapi" ilə Afrika ədəbiyyatında 20-ci əsrin ən yaxşı 100 kitabından biri siyahısına daxil olub. Khosa-nın əsərləri tarixi yenidən şərh etmək, müstəmləkəçilikdən sonrakı cəmiyyəti tənqid etmək və Mozambik xalqlarının mədəni kimliyini araşdırmaqla seçilir. Həyatı Ungulani Ba Ka Khosa 1957-ci ildə Mozambikin Sofala əyalətindəki İnhaminqa kəndində anadan olub. Adı Tsonga xalqından (Mozambikin cənubunda yaşayan etnik qrup) gəlir və bu, onun mədəni köklərinə bağlılığını əks etdirir. İbtidai təhsilini Sofalada, orta təhsilini isə Zambeziya və Lourenço Marques (indiki Maputo) şəhərlərində alıb. "Eduardo Mondlane Universiteti"ndə tarix və coğrafiya üzrə bakalavr dərəcəsi qazanıb və orta məktəb müəllimi kimi fəaliyyət göstərib. 1982-ci ildə bir il半 "Mozambik Təhsil Nazirliyi"ndə çalışıb, lakin altı ay sonra "Mozambik Yazıçılar Assosiasiyası"na (AEMO) qoşulub və burada fəal üzv olub. "Charrua" ədəbi jurnalının yaradıcılarından biri kimi ədəbi karyerasına başlayıb. Niassa və Kabo Delqado bölgələrindəki zəif idarə olunan yenidən təhsil düşərgələrindəki təcrübələri onu yazmağa sövq edib. Khosa həmçinin "Mozambik Milli Kitab və Disk İnstitutu"nun direktoru və "Mozambik Yazıçılar Assosiasiyası"nın baş katibi kimi mühüm vəzifələr tutub. O, hazırda Maputo şəhərində yaşayır. Yaradıcılığı Ungulani Ba Ka Khosa ədəbi karyerasına 1980-ci illərdə qısa hekayələr yazmaqla başlayıb. İlk romanı "Ualalapi" (1987) Qaza İmperiyasının son hökmdarı Nqunqunyanenin yüksəlişi və süqutunu təsvir edir. Bu əsər müstəmləkə müqavimətini qəhrəmanlaşdıran rəsmi narrativi tənqid edərək Nqunqunyaneni despot kimi təqdim edir və 1990-cı ildə "Mozambik Böyük Ədəbiyyat Mükafatı"nı qazanıb. 2002-ci ildə Afrika ədəbiyyatının ən yaxşı 100 kitabı siyahısına daxil edilib. Khosa-nın digər əhəmiyyətli əsərləri arasında "Orgia dos Loucos" ("Dəlilərin Orjiyası", 1990) hekayə toplusu və "Os Sobreviventes da Noite" ("Gecənin Sağ Qalanları", 2005) romanı var. Sonuncu əsər Mozambik vətəndaş müharibəsində uşaq əsgərlərin və konkubinlərin istifadəsini araşdırır və 2007-ci ildə "José Craveirinha Mükafatı"nı qazanıb. 2009-cu ildə nəşr olunan "Choriro" romanı da onun tarixi və mədəni mövzulara dərin yanaşmasını göstərir. Khosa-nın üslubu Tsonga dilinin ritorik imkanlarından və Afrika şifahi ənənələrindən qaynaqlanır, bu da onun yazılarını zəngin və çoxqatlı edir. Mükafatları "Mozambik Böyük Ədəbiyyat Mükafatı" (1990) — "Ualalapi" üçün. "José Craveirinha Mükafatı" (2007) — "Os Sobreviventes da Noite" üçün. "BCI İlin Ən Yaxşı Kitabı Mükafatı" (2013) — "Entre as Memórias Silenciadas" üçün. "Portuqaliya Respublikasının Infante D. Henrique Ordeninin Böyük Məmur dərəcəsi" (2014) — Mozambik mədəniyyətinin tanıdılmasına töhfəsinə görə. Şəxsi həyatı Ungulani Ba Ka Khosa-nın ailə həyatı haqqında açıq məlumat azdır. O, özünü əsasən ədəbiyyat və təhsilə həsr edib. Khosa-nın valideynləri tibb bacısı və tibb qardaşı olublar, bu da onun erkən həyatında humanitar dəyərlərə bağlılığını gücləndirib. O, Tsonga mədəniyyətinə dərin hörmət bəsləyir və bu, əsərlərində də əks olunur. Əsərləri "Ualalapi" ("Ualalapi", 1987) — roman. "Orgia dos Loucos" ("Dəlilərin Orjiyası", 1990) — hekayə toplusu. "Histórias de Amor e Espanto" ("Sevgi və Təəccüb Hekayələri", 1993) — hekayə toplusu. "Os Sobreviventes da Noite" ("Gecənin Sağ Qalanları", 2005) — roman. "Choriro" ("Choriro", 2009) — roman. "Entre as Memórias Silenciadas" ("Səssiz Xatirələr Arasında", 2013) — roman. "Cartas de Inhaminga" ("İnhaminqa Məktubları", 2017) — roman. Ədəbiyyatda təsiri Ungulani Ba Ka Khosa Mozambik və portuqal dilli Afrika ədəbiyyatında tarixi yenidən şərh edən və milli mifləri tənqid edən mühüm səs kimi qəbul edilir. "Ualalapi" romanı ilə o, müstəmləkəçilik və müstəqillik sonrası dövrlərin mürəkkəb reallıqlarını açaraq Mia Couto və Paulina Chiziane kimi yazarlarla yanaşı Mozambik ədəbiyyatının simvoluna çevrilib. Onun əsərləri Afrika şifahi ənənələrini müasir ədəbiyyatla birləşdirir və yerli dillərin poetik imkanlarını vurğulayır. Khosa-nın yaradıcılığı gənc nəsil Afrika yazarlarına ilham verir və qlobal ədəbiyyatda Mozambikin səsini gücləndirir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Ungulani_Ba_Ka_Khosa
https://www.goodreads.com/author/list/1432762.Ungulani_Ba_Ka_Khosa
https://jls.apsa.us/index.php/jls/article/view/246
https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/acref/9780195382075.001.0001/acref-9780195382075-e-1074
https://www.litencyc.com/php/speople.php?rec=true&UID=14288
https://clubofmozambique.com/news/we-cannot-be-afraid-of-other-cultures-ungulani-ba-ka-khosa/
https://www.goodreads.com/author/show/1432762.Ungulani_Ba_Ka_Khosa
https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9780203058558-31/ungulani-ba-ka-khosa-1957%E2%80%93-jared-banks
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
