Üfüqi xətt testi (Horizontal Line Test) - Funksiyanın birləşdirilməsi və ya tək qiymətli olması (injective olması) xüsusiyyətlərini yoxlamaq üçün istifadə olunan sadə vizual alət. Funksiya nəzəriyyəsinin əsas anlayışlarından biri olan injectivlik, hər bir giriş dəyərinə yalnız bir çıxışın qarşılıq gəlməsini tələb edir. Bu test, bu xüsusiyyətin, xüsusilə cəbri funksiyaların daha asan tədqiqi üçün nə qədər təsirli olduğunu göstərir. Əsas prinsipi Bir funksiyanın f:A→B cədvəlindəki f(x) funksiyası x-in qarşılığı olaraq verilmiş olarsa, bu funksiyanın injective (tək qiymətli) olması üçün hər hansı bir üfüqi xəttin qrafiklə kəsişməməsi tələb olunur. Yəni, bir funksiyanın f(x) qrafiki üzərində bir üfüqi xətt çəkildikdə, əgər bu xətt yalnız bir yerdə qrafiklə kəsişirsə, o zaman funksiya injectivdir. Başqa sözlə, bir y qiymətinin yalnız bir x qiymətinə qarşılıq gəldiyini göstərir. Əgər üfüqi xətt qrafiklə iki və ya daha çox yerdə kəsişirsə, bu, funksiyanın injectiv olmadığını göstərir, çünki bir y qiymətinin iki fərqli x qiymətinə qarşılıq gəlməsi ehtimalı yaranır. Funksiyaların tək qiymətliliyi (Injectivlik) Bir funksiyanın injective olması, onun hər hansı iki fərqli giriş qiymətinə qarşı fərqli çıxışlar verdiyini bildirir. Yəni, əgər f(a)=f(b) olarsa, onda a=b olmalıdır. Bunun qarşılığı, bir funksiya qrafikində bir üfüqi xəttin yalnız bir yerdə kəsişməsidir. Funksiyanın injectiv olması, çox vacibdir, çünki bu xüsusiyyət, funksiyanın tərs funksiyasının mövcud olmasını təmin edir. Tək qiymətli funksiyalar cəbri və analitik problemlərdə mühüm rol oynayır, çünki onların qarşılıqlı əlaqələrini asanlıqla tədqiq etmək mümkündür. Funksiya qrafikləri birbaşa funksiyanın necə davranacağını vizuallaşdırmaq üçün ən əlverişli vasitədir. Üfüqi xətt testi funksiyanın qrafikini müəyyən etmək və onun tək qiymətli olub-olmamasını anlamaq üçün çox sadə və təsirli bir üsuldur. Bu testin düzgün tətbiqi: 1. Funksiyanın qrafiki çəkilir. 2. Üfüqi xətt çəkilir, yəni müəyyən bir y dəyərində paralel bir xətt çəkilir. 3. Bu üfüqi xəttin qrafiklə necə kəsişdiyini izləmək lazımdır. Əgər yalnız bir yerdə kəsişmə varsa, funksiya injectivdir. Əgər bir neçə kəsişmə varsa, funksiya injectiv deyil. Əgər bir funksiya injectiv deyilsə (yəni, bir üfüqi xətt qrafiklə iki və ya daha çox yerdə kəsişirsə), o zaman bu funksiya müəyyən bir y dəyərinə qarşılıq bir neçə fərqli x qiyməti verə bilər. Bu, funksiyanın tərsinin mövcud olmadığını göstərir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Horizontal_line_test
https://books.google.az/books?id=D48RplvmxVUC&q=horizontal+line+test&redir_esc=y
https://study.com/learn/lesson/horizontal-line-test-function-what-is-the-horizontal-line-test.html#:~:text=The%20horizontal%20line%20test%20is%20a%20method%20that%20can%20be,only%20one%20unique%20x%2Dvalue.
https://www.chilimath.com/lessons/intermediate-algebra/horizontal-line-test/
https://study.com/skill/learn/how-to-do-the-horizontal-line-test-explanation.html
https://www.expii.com/t/what-is-the-horizontal-line-test-4335
https://courses.lumenlearning.com/uvu-combinedalgebra/chapter/1-1-2-vertical-line-test-and-horizontal-line-test/
https://matterofmath.com/algebra/horizontal-line-test/
https://byjus.com/maths/horizontal-line/
https://archive.org/details/singlevariableca00stew/page/64/mode/2up
https://mathematicalmysteries.org/vertical-horizontal-line-test/
https://www.chilimath.com/lessons/intermediate-algebra/horizontal-line-test/
https://www.mathwords.com/h/horizontal_line_test.htm
https://www.cuemath.com/algebra/vertical-line-test/
Tarix : 29 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
