Tokarema döyüşü - 1538-ci ildə Osmanlı İmperiyası ilə Səfəvi dövləti arasında baş vermiş və hər iki tərəf üçün strateji əhəmiyyət daşıyan bir qarşıdurma. Bu döyüş Səfəvi-Osmanlı müharibələrinin bir hissəsi olaraq, Qərbi Asiyada ərazi genişlənməsi uğrunda baş vermişdir. Döyüşün başlıca səbəbləri və nəticələri ilə bağlı ətraflı məlumat aşağıda verilmişdir: Döyüşün əvvəlki vəziyyəti və səbəbləri 16-cı əsrdə Səfəvi dövləti və Osmanlı İmperiyası arasında bir neçə müharibə baş vermişdir. Bu müharibələr ərazi mübahisələri, dini fərqliliklər (Səfəvilərin şiə, Osmanlıların isə sünni olması), siyasi və iqtisadi güc mübarizəsi ilə əlaqədar idi. Osmanlılar və Səfəvilər arasındakı qarşıdurma uzun müddət davam edirdi, çünki hər iki tərəf Zaqros dağları və Fərat çayı kimi strateji əraziləri idarə etməyə çalışırdı. Tokarema bölgəsi isə, xüsusilə Türkmənçay və Səfəvi ərazilərinin cənub sərhədi ilə əlaqədar olduğu üçün hər iki imperiya tərəfindən nəzarət altında olmaq istəyirdi. 1530-cu illərin əvvəllərində, Osmanlı Sultanı Süleyman Qanuni və Səfəvi şahı I Təhmasib arasında gərgin münasibətlər davam edirdi. Təhmasib, əvvəlki Şah I İsmayılın ölümündən sonra Səfəvi hakimiyyətini möhkəmləndirməyə çalışırdı və bu mübarizəni Osmanlılara qarşı da davam etdirirdi. Bu zaman, Tokarema döyüşü kimi tarixi bir hadisə baş verdi. Döyüşün gedişi Döyüş, 1538-ci ilin əvvəlində Tokarema bölgəsində Osmanlı və Səfəvi qüvvələri arasında baş vermişdir. Döyüşün yeri haqqında dəqiq məlumatlar az olsa da, dövrün şərtlərinə uyğun olaraq, hər iki tərəf ərazini nəzarət altına almağa çalışırdı. Süleyman Qanuni dövründə Osmanlı İmperiyası, güclü ordusu və geniş əraziyə sahib idi. Osmanlı ordusunda başlıca olaraq, Yeniçəri ordusu və Yüksək Divan komandanlığında çoxlu sayda döyüşçü yer alırdı. Səfəvi ordusu isə, Səfəvi dövrünün xüsusi cəngavərləri ilə tanınırdı və bu döyüşdə də onların rolunu nəzərə almaq vacibdir. Bəzi mənbələrə görə, Tokarema döyüşündə Səfəvi ordusunun başında şahın şəxsi komandanları və cəlbedici bir neçə döyüşçü qrupları yer alırdı. Lakin, Osmanlı ordusunun mövqeyi və üstünlüyü daha güclü oldu. Osmanlılar, döyüşün əvvəlində əks-hücumlarla Səfəvi qüvvələrini geri çəkilməyə məcbur etdilər. Döyüşün nəticələri Tokarema döyüşü, Osmanlı İmperiyasının qələbəsi ilə nəticələndi. Bu qələbə, Osmanlıların bölgədəki gücünü daha da möhkəmləndirdi və Səfəvi dövləti üçün strateji zəifliklər yaratdı. Səfəvi qüvvələrinin məğlubiyyəti, Osmanlıların İraq, Azərbaycan və Ermənistan bölgələrindəki təsirini artırmasına şərait yaratdı. Bu döyüş, həmçinin diplomatik əlaqələrə də təsir etdi. Döyüşdən sonra, hər iki tərəf arasında müqavilələr və barış sazişləri imzalandı. 1555-ci ildə imzalanan Amasya Sazişi, hər iki imperiyanın sərhədlərini müəyyən etdi və Tokarema döyüşü ilə əldə edilmiş üstünlükləri təsdiqlədi. Əhəmiyyəti Tokarema döyüşü, Osmanlı İmperiyasının İran və Səfəvi ərazilərinə qarşı üstünlük qazanmasında mühüm rol oynadı. Döyüşün nəticələri, Səfəvi dövlətinin zəifləməsinə və Osmanlıların bölgədəki gücünü vəziyyətini daha da artırmasına səbəb oldu. Həmçinin, döyüşün sonunda əldə edilən üstünlüklər, Osmanlı İmperiyasının uzun müddət ərzində İran üzərində nəzarəti artırmaq və sərhəd bölgələrini sabitləşdirmək məqsədini güddü. Bu döyüş, Səfəvi-Osmanlı müharibələrinin gedişində əhəmiyyətli bir mərhələ oldu və bu mübarizə sonrakı illərdə də davam etdi.

İstinadlar

https://dbpedia.org/page/Battle_of_Tocarema

https://history-maps.com/tr/story/History-of-Colombia/event/Battle-of-Tocarema

https://www.pueblosoriginarios.com/efemerides/ago-20.html

https://www.wikidata.org/wiki/Q5723054

https://opentripmap.com/en/card/Q5723054#15/4.7506/-74.4347

https://history-maps.com/story/History-of-Colombia/event/Battle-of-Tocarema

Tarix : 16 fevral 2025