Tikanlı köpək balığı (Echinorhinus cookei) - Echinorhinidae fəsiləsinə aid olan iki köpək balığı növündən biri (digəri bramble shark-dır). Taksonomiya Avstriyalı ixtiolog Viktor Pietschmann tikanlı köpək balığını 1928-ci ildə Anzeiger der Akademie der Wissenschaften in Wien jurnalında qısa bir alman dilində məqalədə və 1930-cu ildə Bernice P. Bishop Museum Bulletin jurnalında daha ətraflı ingilis dilində məqalədə yeni bir növ kimi təsvir etmişdir. Pietschmann bu köpək balığını Bishop Muzeyində konxolog olan Charles Montague Cooke Jr.-ın şərəfinə adlandırmışdır. Lakin tikanlı köpək balıqları uzun müddət bramble shark (E. brucus) kimi səhv müəyyən edilmiş və elmi ədəbiyyatda belə qeyd olunmuşdur. 1960-cı ildə Jack Garrick bu növü yenidən təsvir edərək, orijinal holotipin itirildiyi üçün Yeni Zelandiyanın Palliser Bay-dan olan 2,0 m (6,6 fut) uzunluğunda erkək nümunəni yeni tip nümunə kimi təyin etmişdir. Bu növ üçün digər ümumi adlara Cook's bramble shark və spinous shark daxildir. Təsvir Tikanlı köpək balığının bədəni yumşaq və silindrikdir, yetkin fərdlər cavanlardan daha kökdür. Başı qısa və orta dərəcədə yastıdır. Burun dəlikləri bir-birindən uzaqda yerləşir və kiçik dəri qatları ilə əhatə olunub. Spirakullar (köməkçi tənəffüs dəlikləri) çox kiçikdir və gözlərdən uzaqda yerləşir. Gözlərdə niktitasiya pərdəsi (qoruyucu pərdə) yoxdur. Ağız geniş bir qövs əmələ gətirir, künclərində çox qısa yarıqlar var. Yuxarı çənədə 21–25, aşağı çənədə isə 20–27 diş sırası var. Bıçaq şəkilli dişlərin hər birinin güclü bucaqlı əsas ucu var və hər tərəfdə üçə qədər kiçik uclarla əhatə olunub; cavan köpək balıqlarında yan uclar yoxdur. Beş cüt qəlsəmə yarığı var, beşinci cüt ən uzundur. Bədənin hər tərəfində yan xətt aşkar bir yiv boyunca uzanır. Döş üzgəcləri qısadır, qarın üzgəcləri isə nisbətən böyük və uzun əsaslıdır. Birinci bel üzgəci kiçikdir və qarın üzgəclərinin başlanğıcı səviyyəsində və ya arxasında yerləşir; ikinci bel üzgəci birinciyə bənzəyir və ona yaxın yerləşir. Anal üzgəci yoxdur, quyruq saplağı qalındır və quyruq üzgəcinin başlanğıcında çökəkliklər yoxdur. Quyruq üzgəcinin üst hissəsi daha uzundur və arxa kənarında çentik yoxdur, aşağı hissəsi isə qeyri-müəyyəndir. Dəri sıx, üst-üstə düşməyən dermal dentikullarla örtülüdür, hər bir dentikul tikan şəkilli olub, mərkəzi sütun boyunca güclü silsilələr və ulduz şəkilli əsas üzərində şüalar var. Yetkin fərdlərdə burun altındakı dentikullar çox incədir. Tikanlı köpək balığı tünd qəhvəyi və ya boz rəngdədir, tez-tez bənövşəyi çaları var və üzgəclərinin arxa kənarları qaradır. Alt tərəfi daha açıq rəngdədir, xüsusilə burun və ağız ətrafında. Uzunluğu 4,0 m (13,1 fut) çata bilir. Qeydə alınmış maksimum çəki 3,1 m (10 fut) uzunluğunda bir dişi üçün 266 kq (586 funt) təşkil edir. Davranış və qidalanma Tikanlı köpək balığı gecə fəal olan bir növdür. Gündüzlər daha dərin sularda istirahət edir və axşam vaxtı dayaz sahil sularına miqrasiya edir. Fərdlərin kiçik yaşayış sahəsi var və ümumiyyətlə müəyyən bir yerli ərazidə qalır. Bu növ müxtəlif sümüklü və qığırdaqlı balıqlar, həmçinin sefalopodlarla qidalanır. Yavaş hərəkət etdiyi üçün ovunu tutmaq üçün emişdən istifadə edə bilər. Bu növ aplasental vivipardır (yumurta qoymur, canlı doğur), dişilər böyük bala doğur. Qorunma Tikanlı köpək balığı insanlar üçün təhlükəli hesab edilmir və iqtisadi dəyəri minimaldır. Kommersiya dərin su balıqçılığı tərəfindən təsadüfən tutulur. Bu balıqçılıq sahələrinin genişlənməsi növün populyasiyası üçün potensial təhlükə yarada bilər. Buna görə də, Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı (IUCN) bu növü "Məlumat Çatışmazlığı" (Data Deficient) kimi qiymətləndirib.

İstinadlar

https://www.fishbase.se/summary/Echinorhinus-cookei

https://australian.museum/learn/animals/fishes/prickly-shark-echinorhinus-cookei-pietschmann-1928/

https://stri.si.edu/story/deep-dive

https://www.inaturalist.org/taxa/99682-Echinorhinus-cookei

https://fishesofaustralia.net.au/home/species/3502

https://www.tagmyfish.com/species/chondrichthyes/elasmobranchii/echinorhiniformes/echinorhinidae/echinorhinus/echinorhinus-cookei/

https://animalia.bio/prickly-shark#google_vignette

https://www.sharkwater.com/shark-database/sharks/prickly-shark-2/

https://saveourseas.com/prickly-sharks-found-aggregating-on-sea-mounts-in-panamas-eastern-pacific/

https://www.shark-references.com/species/view/Echinorhinus-cookei

https://www.forbes.com/sites/melissacristinamarquez/2024/06/24/discovery-of-prickly-sharks-in-panamanian-waters/

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jfb.15720

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/105579039290027E

https://fish.gov.au/docs/SharkReport/2023_FRDC_Echinorhinus_cookei%20_final.pdf

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38456578/

https://www.fish.gov.au/docs/SharkReport/FRDC_Echinorhinus_cookei.pdf

https://www.discoverlife.org/mp/20q?search=Echinorhinus+cookei

https://allfishes.org/fishes/marine/prickly-shark

https://otlibrary.com/prickly-shark/

https://biogeodb.stri.si.edu/sftep/en/thefishes/species/136

Tarix : 24 yanvar 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.