Tibet spanyeli - Tibetdən olan kiçik, müstəqil və mübariz bir it cinsi. Bu cins, əsl mənada spanyel deyil. Digər spanyellərdən fərqli olaraq, ov iti deyil, yoldaş itidir. Spanyel adı, ola bilsin ki, "Cavalier King Charles Spanyeli" kimi ov spanyellərinin kiçik versiyalarına bənzədiyi üçün verilmişdir. Xüsusiyyətlər Başı bədəninə nisbətdə kiçik və yumru formadadır. Qısa və düz bir burna sahibdir. Dişləri ya alt çənə üstə çıxır, ya da bir-birinə deyir. Burnu qara rəngdədir. Gözləri orta ölçüdə, bir-birindən aralı və oval şəkildədir. Tibet spanyeli göz ətrafında əlavə dəri qatlarına malik deyil. Bu xüsusiyyət onu Pekinez cinsindən fərqləndirir. Qulaqları başın yan tərəflərindən aşağı sallanır və yanaqlara qədər uzanır. Boyun hissəsində xüsusilə erkəklərdə daha çox nəzərə çarpan bir tük topası var. Ön ayaqları bir qədər əyri və "toyuq ayağı" formasındadır. Quyruğu dik vəziyyətdədir və bədənin üzərində daşınır. Xəzi ipək kimi ikiqat örtüyə malikdir. Üz və ayaqların ön hissəsində qısa və hamar, bədəndə orta uzunluqda, qulaqlarda, ayaq barmaqlarında və quyruqda isə uzundur. Tibet spanyeli qırmızı, bej, qızılı, ağ, krem, qara və qəhvəyi, həmçinin çoxrənglidir. Ayaqlarında tez-tez ağ ləkələr olur. AKC standartına görə, bu cinsin hündürlüyü təxminən 25 sm, çəkisi isə 4-7 kq arasındadır. Nümayişlərdən kənarda bir qədər daha iri Tibet spanyelləri də tapmaq olar. Xarakter Çox sosial bir cinsdir və sahibləri ilə daimi əlaqəyə ehtiyac duyur. Uzun müddət tək qoyulduqda yaxşı reaksiya vermirlər. Tibet rahibləri tərəfindən yoldaş iti kimi yetişdirildiyi üçün emosional və sahiblərinin ehtiyaclarını hiss edə bilirlər. Tibet spanyellərinin erkən yaşlardan sosiallaşdırılması vacibdir. Onlar ailələrini qoruyur və yad adamlara qarşı soyuq ola bilərlər. Əgər qorxudularsa və ya narahatdırlarsa, yüksək səslə həyəcan siqnalı verə bilərlər. Ailə üzvlərinə qarşı son dərəcə sadiq olsalar da, müstəqil və inadçıdırlar. Onlar çağırışa gəlmək əvəzinə, ətrafı kəşf etməyi üstün tuturlar. Bu xüsusiyyətlər-müstəqil, diqqətli və mübariz-AKC və FCI standartları tərəfindən tələb olunan xarakter xüsusiyyətləridir. Tarix Tibetdəki kiçik monastır itlərinin nəsillərindən törəmişdir. Bu itlər rahiblərin ardınca gedərək "Kiçik Şir" adlandırılırdılar, çünki Tibetin qoruyucu şirlərinə bənzəyirdilər. Bu itlər Çin və digər buddist ölkələrin saraylarına hədiyyə kimi göndərildi və eyni zamanda Çindən də Tibetə "şir itləri" gətirildi. Bu mübadilə nəticəsində Tibet spanyeli, Şərq itləri ilə ortaq əcdadlara malikdir. Tibet Spanyeli yalnız yoldaş iti kimi deyil, həm də monastır həyatında faydalı bir üzv idi. Bu itlər monastır divarlarında oturaraq ətraf ərazini nəzarətdə saxlayırdılar. Kəskin görmə qabiliyyəti və uzaq məsafələri görə bilməsi onları əla gözətçi itlərinə çevirirdi. Rahibləri və Tibet Mastiflərini xəbərdar etmək üçün həyəcan siqnalı verirdilər. Bundan əlavə, Tibet Spanyelləri rahiblərin dua çarxlarını fırlatmaq üçün təlim keçirdi və gecələr rahiblərlə yataraq onları isti saxlayırdılar. Tibet spanyeli 1890-cı illərdə Böyük Britaniyada yetişdirilirdi. ABŞ-da ilk rəsmi qeyd, 1965-ci ildə Tibet monastırından gətirilən iki itin balaları ilə bağlıdır. 1971-ci ilin yanvarında "Tibet Spanyeli Klubu" quruldu və 14 üzv ilə fəaliyyətə başladı. 1984-cü ildə AKC tərəfindən tanındı və "İdmançı Olmayan İtlər" kateqoriyasında yarışmaq hüququ qazandı. 1987-ci ildə "Fédération Cynologique Internationale" (FCI) tərəfindən tanındı və "9-cu Qrup: Yoldaş və Oyuncaq İtləri, 5-ci Bölmə: Tibet Növləri" kateqoriyasına daxil edildi. Sağlamlıq 2024-cü il Böyük Britaniya araşdırmasına görə, Tibet Spanyelinin orta ömrü 15.2 ildir. "Proqressiv retinal atrofiya", Tibet spanyellərində rast gəlinən genetik bir göz xəstəliyidir. Bu xəstəlik itlərdə korluğa səbəb olur və iki formada ola bilər: ümumi PRA və mərkəzi PRA. Tibet Spanyellərində ümumi PRA forması müşahidə edilir. Xəstəlik ağrısızdır və itlər tədricən kor olurlar. Hal-hazırda müalicəsi yoxdur, lakin itlər korluğa uyğunlaşa bilirlər. Xəstəliyin ilk əlamətləri "gecə korluğu"dur. İt zəif işıqda və ya alaqaranlıqda yaxşı görmür. İşıqlı bir ərazidən qaranlıq bir yerə keçməkdən çəkinir. Gecə korluğu tədricən tam korluğa çevrilir. "Animal Health Trust" (AHT) tərəfindən aparılan araşdırmalar nəticəsində PRA geni təcrid edilmişdir və 2013-cü ildən etibarən bu gen üçün DNA testi mövcuddur. "Portosistemik Şant" qanın qaraciyəri baypas edərək dövran etməsinə imkan verən anormal bir damardır. Bu nadir vəziyyət Tibet spanyellərində də müşahidə edilə bilər. Əsas əlamətlərə zəif böyümə, depressiya, baş ağrıları, tutmalar, zəiflik, tüpürcək ifrazı, qusma, zəif iştah və tez-tez sidik yolu infeksiyaları daxildir. Tibet spanyelləri, bir çox it növü kimi, allergiyalara qarşı həssasdır. Həmçinin albalı göz (üçüncü göz qapağının sarkması) və ağlayan göz kimi göz problemləri yaşaya bilərlər.
https://en.wikipedia.org/wiki/Tibetan_spaniel
https://www.akc.org/dog-breeds/tibetan-spaniel/
https://www.petmd.com/dog/breeds/tibetan-spaniel
https://wagwalking.com/breed/tibetan-spaniel
https://dogtime.com/dog-breeds/tibetan-spaniel
https://www.dogster.com/dog-breeds/tibetan-spaniel
https://www.webmd.com/pets/dogs/what-to-know-about-tibetan-spaniels
https://www.purina.co.uk/find-a-pet/dog-breeds/tibetan-spaniel
https://www.thesprucepets.com/tibetan-spaniel-dog-breed-profile-4776534
https://www.ukcdogs.com/tibetan-spaniel
https://www.hillspet.com/dog-care/dog-breeds/tibetan-spaniel
https://www.wisdompanel.com/en-us/dog-breeds/tibetan-spaniel
Tarix : 12 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
