Thomas Parnell – 20-ci əsrin əvvəllərində fizika sahəsində mühüm töhfələr vermiş ingilis alimidir. 1881-ci ildə anadan olmuş bu fizik, Kvinslend Universitetində professor kimi fəaliyyət göstərərək dünyanın ən uzunmüddətli laboratoriya təcrübələrindən biri olan “pitch drop” təcrübəsini başlatmışdır. Onun həyatı və karyerası təkcə elmi nailiyyətləri ilə deyil, həm də təhsilə və cəmiyyətə verdiyi xidmətlərlə yadda qalıb. Həyatı Thomas Parnell 1881-ci il iyulun 5-də İngiltərənin Northamptonshire qraflığının West Haddon kəndində anadan olub. O, Kembric Universitetinin St John's Kollecində təhsil alıb və 1903-cü ildə bakalavr dərəcəsi, 1908-ci ildə isə magistr dərəcəsi qazanıb. 1904-1911-ci illər arasında Melburn Universitetinin Trinity Kollecində fizika, riyaziyyat və kimya üzrə müəllimlik edib, lakin ağır iş yükü səbəbindən tədqiqata vaxt ayıra bilməyib. 1911-ci ildə Kvinslend Universitetində işə başlayıb və 1919-cu ildən 1948-ci ilə – ölümünə qədər – burada fizika professoru olub. Parnell 1948-ci il sentyabrın 1-də Brisbendəki Indooroopilly qəsəbəsində vəfat edib. Yaradıcılığı Parnellin ən məşhur işi 1927-ci ildə başlatdığı “pitch drop” təcrübəsidir. Bu təcrübədə o, qatranın otaq temperaturunda maye olduğunu göstərmək üçün qızdırılmış qatranı bir huni içinə yerləşdirib, üç il ərzində oturmasını gözləyib və sonra huninin dibini kəsərək onun axmasını müşahidə etməyə başlayıb. Təcrübənin məqsədi qatranın son dərəcə yüksək özlülük əmsalına malik olmasına baxmayaraq, maye kimi davranmasını nümayiş etdirmək idi. Bu günə qədər davam edən bu təcrübə dünyanın ən uzunmüddətli eksperimentlərindən biri sayılır – 2025-ci ilə qədər cəmi 9 damcı düşüb. Parnell həmçinin 1917-ci ildə induktansı yüksək dəqiqliklə ölçmə üsulu üzərində tədqiqat aparıb və 1922-ci ildə Goondiwindi ekspedisiyasında günəş tutulmasını müşahidə edərək Eynşteynin nisbilik nəzəriyyəsini sınaqdan keçirib. Aktivizmi Parnell açıq siyasi fəaliyyətlə məşğul olmasa da, elmi və təhsil sahəsində böyük xidmətlər göstərib. Birinci Dünya Müharibəsində Avstraliya İmperator Qüvvələrində sadə əsgər kimi xidmət edib və müharibədən sonra artıq maaşını universitetə qaytarıb ki, keçmiş hərbçilərin təhsilinə dəstək olsun. İkinci Dünya Müharibəsində Radio Araşdırma Şurasında iştirak edərək qısa dalğalı radio rabitəsinə kömək edib. O, həmçinin Kvinslend xəstəxana sisteminin rentgen və radium xidmətləri üçün elmi baza yaradılmasında və radon laboratoriyasının qurulmasında mühüm rol oynayıb. Mükafatları Parnell sağlığında böyük mükafatlar almasa da, 2005-ci ildə “pitch drop” təcrübəsinə görə ölümündən sonra Ig Nobel Fizika Mükafatına layiq görülüb. Bu mükafatı o, təcrübənin o zamanki qoruyucusu John Mainstone ilə bölüşüb. Onun adı Kvinslend Universitetində Parnell Binası və 1948-ci ildə qurulan Parnell Memorial Kitabxanası ilə əbədiləşdirilib (kitabxana 1997-ci ildə Dorothy Hill Mühəndislik və Elmlər Kitabxanasına birləşdirilib).
https://adb.anu.edu.au/biography/parnell-thomas-11344
https://smp.uq.edu.au/pitch-drop-experiment
https://www.eoas.info/biogs/P001777b.htm
https://collection.sciencemuseumgroup.org.uk/people/cp129383/thomas-parnell
https://trove.nla.gov.au/people/1463605?c=people
https://thesciencespace.quora.com/https-www-quora-com-profile-Dr-Nur-Pitch-Drop-Experiment-The-World-s-Longest-Running-Lab-Experiment-Professor-Thomas-P
https://espace.library.uq.edu.au/view/UQ:271782
Tarix : 12 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
