Tettigoniidae fəsiləsinə aid olan həşəratlar ümumiyyətlə katydid və ya kol cırcırama kimi tanınır. Əvvəllər onlar "uzunbuynuzlu çəyirtkə" adlanırdı. Bu fəsiləyə 8.000-dən çox növ daxildir. Ensifera yarımdəstəsinin bir hissəsi olan Tettigoniidae, Tettigonioidea superfəsiləsində yeganə mövcud (yaşayan) fəsilədir. Bir çox növ gecə fəaliyyət göstərir, cütləşmə çağırışları səslidir və tez-tez yarpaqlara bənzər formalar və rənglərlə mimikriya və ya kamuflyaj nümayiş etdirir. Etimologiya Tettigoniidae fəsiləsinin adı Tettigonia cinsindən gəlir, bu cinsin tip növü böyük yaşıl kol cırcıramasıdır; ilk dəfə 1758-ci ildə Karl Linney tərəfindən təsvir edilmişdir. Latın dilində "tettigonia" kiçik bir sisad və ya yarpaq cırcıraması deməkdir; bu söz yunan dilindəki "τεττιγόνιον" (tettigonion) sözündən gəlir ki, bu da sisadı təqlid edən (onomatopoeik) "τέττιξ" (tettix) sözünün kiçiltməsidir. Bütün bu adlar, məsələn, "tettix", təkrarlanan səslərlə həşəratların səsini təqlid edir. "Katydid" ümumi adı da onomatopoeikdir və Şimali Amerikada yayılmış "Pterophylla camellifolia" növünün xüsusilə yüksək, üç hissəli mahnısından gəlir, bu mahnı tez-tez "ka-ty-did" kimi təsvir edilir. Təsvir və həyat dövrü Tettigoniidae fəsiləsinə aid olan həşəratların ölçüsü 5 mm-dən 130 mm-ə qədər dəyişir. Kiçik növlər adətən quraq və ya daha stresli mühitlərdə yaşayır ki, bu da onların kiçik ölçüsünə səbəb ola bilər. Kiçik ölçü daha yüksək çeviklik, daha sürətli inkişaf və aşağı qida ehtiyacı ilə əlaqədardır. Tettigoniidlər əsasən yay və payızın əvvəllərində gecə vaxtı eşidilən ağac həşəratlarıdır. Tettigoniidlər çəyirtkələrdən uzun, sapşəkilli antenaları ilə fərqlənir ki, bu antenalar bədən uzunluğunu aşa bilər, çəyirtkələrin antenaları isə həmişə nisbətən qısa və qalındır. Həyat dövrü Tettigoniidlər yumurtalarını adətən bitkilərə sıra ilə yapışdırır. Yumurtaların harada yerləşdirilməsi, yumurta qoyma orqanının quruluşu ilə əlaqədardır. Ovipozitor yumurtanı ötürmək, onun üçün yer hazırlamaq və düzgün yerləşdirmək üçün formalaşmış üç cüt əlavə orqandan ibarətdir. Tettigoniidlər ya oraqşəkilli ovipozitorlara malikdirlər ki, bu da yumurtalarını ölü və ya canlı bitki maddəsinə qoyur, ya da vahid uzun ovipozitorlara malikdirlər ki, bu da yumurtalarını ot saplarına qoyur. Tettigoniidlər yumurtadan çıxdıqda, nimfalar tez-tez kiçik, qanadsız yetkin fərdlərə bənzəyir, lakin bəzi növlərdə nimfalar yetkin fərdlərə heç bənzəmir və əvəzində qarışqa, hörümçək və qatil böcəklər kimi digər növləri və ya çiçəkləri təqlid edərək ovdan qaçır. Nimfalar yalnız ovdan qaçmaq üçün kifayət qədər böyüyənə qədər təqlid vəziyyətində qalır. Son dəfə dəri dəyişdirdikdən sonra onlar cütləşməyə hazır olurlar. Yayılma Tettigoniidlər Antarktida xaricində hər qitədə tapılır. Katydid növlərinin əksəriyyəti dünyanın tropik regionlarında yaşayır. Məsələn, Amazon hövzəsinin tropik meşələri 2.000-dən çox növə ev sahibliyi edir. Lakin katydidlər həmçinin sərin və quraq mülayim regionlarda da tapılır, Şimali Amerikada təxminən 255 növ mövcuddur.
https://www.inaturalist.org/taxa/48124-Tettigoniidae
https://www.sciencedirect.com/topics/biochemistry-genetics-and-molecular-biology/tettigoniidae
https://genent.cals.ncsu.edu/insect-identification/order-orthoptera/family-tettigoniidae/
https://www.britannica.com/animal/long-horned-grasshopper
https://www.merriam-webster.com/dictionary/Tettigoniidae
https://ento.csiro.au/education/insects/orthoptera_families/tettiginiidae.html
https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/tettigoniidae
Tarix : 26 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
