Tenor kornet (Cornettino və ya Lizard kimi də tanınır) - XVI-XVII əsrlərdə Avropada geniş istifadə olunan nəfəsli musiqi alətlərindən biri. Kornet ailəsinə aid olan bu alət, əsasən kilsə musiqisində, ansambllarda və saray musiqisində mühüm rol oynayırdı. Tenor kornet, kornetlərin tenor registrində səslənən versiyasıdır və barokko dövrünün sonlarına doğru populyarlığını itirmişdir. Tarixi inkişaf Tenor kornet orta əsrlərdən etibarən Avropada inkişaf etmiş və XVI əsrdə geniş yayılmışdır. Bu alət əsasən İtaliyada, Almaniyada və İngiltərədə dini və dünyəvi musiqi ansambllarında istifadə olunurdu. Kornetlər ailəsi içərisində tenor kornet orta səslənən alət kimi fərqlənirdi və onun dərin, yumşaq səsi xüsusilə xor musiqisində müşayiət üçün ideal idi. XVI və XVII əsrlərdə kilsə musiqisində istifadə edilən tenor kornet, insan səsinə bənzər səsi ilə seçilirdi. Bu səbəbdən də, xor musiqisində tez-tez vokal partiyalarını tamamlayan və ya əvəz edən bir alət kimi işlədilirdi. O dövrdə musiqiçilər kornetləri əsasən rəsmi mərasimlərdə və kral saraylarında ifa edirdilər. Lakin XVIII əsrin əvvəllərində oboa və fagot kimi inkişaf etmiş nəfəsli alətlər tenor kornetin yerini aldı və bu alət tədricən musiqi səhnəsindən yox oldu. Alətin konstruksiyası və materialları Gövdə: Kornetlər adətən sərt ağacdan, məsələn, qarağac və ya armud ağacından hazırlanırdı. Daha sonra səthinə dəri örtük çəkilərək hava keçirməzliyi təmin edilirdi. Səs dəlikləri: Alət üzərində barmaqlarla idarə olunan bir neçə səs dəliyi mövcuddur. Bu sistem, müasir nəfəsli alətlərdəki klapan mexanizminin sələfi hesab edilə bilər. Müştük: Metal və ya fildişindən hazırlanan kiçik, dəyirmi müştük vasitəsilə ifaçı hava üfürərək səs çıxarırdı. Müştük forması trompetə bənzəyirdi, lakin səsi daha yumşaq idi. Forma: Tenor kornetlər düz və ya yüngül əyri şəkildə olurdu. Bəzi versiyaları "Lizard" (kərtənkələ) adı ilə tanınırdı, çünki forması ilan kimi qıvrılmış görünə bilərdi. Səs xüsusiyyətləri və istifadəsi Tenor kornetin əsas fərqləndirici xüsusiyyəti onun yumşaq və dərin səs tembrinə malik olması idi. Kornetlər ailəsinin digər üzvləri ilə müqayisədə, tenor kornet daha geniş diapazona və zəngin harmonik səslənməyə sahib idi. İistifadə Kilsə musiqisi: Xor partiyalarını tamamlayan və ya əvəz edən əsas alətlərdən biri kimi tanınırdı. Saray musiqisi: Mərasim və rəsmi tədbirlərdə istifadə edilirdi. İnstrumental ansambllar: Digər nəfəsli və simli alətlərlə birlikdə ifa edilirdi. Alətin səsi insan səsinə bənzədiyi üçün xüsusilə dini musiqidə geniş yayılmışdı. Bəzi dövrlərdə tenor kornet hətta kilsə orqanı ilə birlikdə istifadə olunaraq kilsə xorlarını müşayiət edirdi. Müasir dövrdə tenor kornet Bugünkü musiqi dünyasında tenor kornet çox nadir hallarda ifa edilir. Əsasən barokko musiqi ansamblları və tarixi ifaçılıqla məşğul olan musiqiçilər tərəfindən istifadə olunur. Bəzi sənətkarlar və alət ustaları bu qədim aləti yenidən bərpa edərək konsertlərdə səsləndirirlər. Muzeylərdə saxlanılan bəzi tenor kornet nümunələri sayəsində tədqiqatçılar və musiqiçilər bu alətin konstruksiyasını və ifa texnikasını öyrənməyə davam edirlər.
https://en.wikipedia.org/wiki/Tenor_cornett
https://en.wikipedia.org/wiki/Cornett
https://www.metmuseum.org/art/collection/search/502232
https://www.britannica.com/art/cornett
https://www.metmuseum.org/art/collection/search/502657
https://collections.mfa.org/objects/50490
https://artsandculture.google.com/asset/tenor-cornett-basano/zgGCtuRDa8HD7Q?hl=en
https://emuseum.nmmusd.org/objects/10817/tenor-cornetto;jsessionid=622D066F072B236A2E96515FE208E8E1?ctx=cb7fe446-ee52-471d-88c9-af953edce4c1&idx=5
Tarix : 11 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
