Tayvan iti - Tayvana məxsus kiçik və ya orta ölçülü it cinsi. "Formoza Dağ İti" kimi də tanınır. Bu itlər Tayvanın qeyri-bərabər və meşəlik relyefinə yaxşı uyğunlaşıblar və xarici müstəmləkə gücləri gəlməzdən əvvəl yarı vəhşi heyvanlar kimi təkamül keçiblər. Müstəqilliklərinə baxmayaraq, Tayvan itləri ov iti, mühafizə iti, xilasedici iti və ya yoldaş kimi öyrədilə bilərlər. Bu cins bir orta və iki kiçik növə bölünür. Xarici görünüş Tayvan iti iki kiçik növdə olur: biri təxminən 40 sm, digəri isə 30 sm boyundadır, lakin kiçik növ, Doktor Sun Yunun 1976-cı il araşdırmasında sənədləşdirilməyib. Orta növün çiyin hündürlüyü adətən 50 sm-dən aşağı olur və möhkəm, əzələli bədənə, incə bel quruluşuna, geniş sinəyə və yarı dik qulaqlara malikdir. Onların xəz rəngi qaradan torpaq sarısına və ya sarı-qəhvəyi rəngə qədər dəyişir və dillərində fərqli qara örtük olur. "Milli Tayvan Universiteti"ndən Doktor Sun və "Formoza İt Yetişdirmə Mərkəzi"ndən Min Jie Xu Tayvan itini badamı formalı gözlər, üçbucaq formalı üz, incə dik qulaqlar, möhkəm çənə və qamçı formalı quyruq ilə təsvir edirlər. Quyruqları tez-tez qarınlarını isidir və bəzən həşəratlardan qorunmaq üçün kifayət qədər uzun ola bilər. Hərəkət Tayvan itləri çeviklikləri ilə tanınırlar və xüsusilə kiçik heyvanların ovu zamanı tullanmada çox bacarıqlıdırlar. Tarixən vəhşi qaban ovunda qruplar halında işləyərək sürətli hücumlarla heyvanı zəiflədib, sonra ovçuların son zərbəni endirməsinə imkan yaradırdılar. FCI standartı Ölçü və çəki: Erkəklər: 48–52 sm, 14–18 kq Dişilər: 43–47 sm, 12–16 kq Əsas xüsusiyyətləri Badam formalı, tünd qəhvəyi gözləri var. 45 dərəcə bucaq altında yerləşmiş dik qulaqlara, güclü, əzələli boyun və bədənə, qamçı formalı quyruğa və 1.5 ilə 3 sm arasında dəyişən qısa, sıx tüklərə sahibdir. Xasiyyət və davranış Tayvan itləri sadiq, ağıllı və olduqca enerjili itlərdir. Yad insanlara qarşı ehtiyatlıdırlar və tanımadıqları mühitdə qorxudan aqressiv ola bilərlər. Düzgün təlim və sosiallaşma ilə mehriban yoldaşlara çevrilə bilərlər. Onlar tez-tez bir ailə üzvü ilə güclü bağ qururlar və digərlərinə qarşı soyuq qala bilərlər. Ayıq və qoruyucu instinktləri onları əla mühafizə iti edir, lakin düzgün təlim olmasa, həddindən artıq aqressiv ola bilərlər. Tarix Doktor Sun Yun Tayvan itlərinin inkişafını formalaşdıran dörd əsas tarixi hadisəni müəyyən edib: 1. Holland istilası Dövrü (1624-1662): Hollandiyalı müstəmləkəçilər xarici ov itləri gətirərək qarışıq cinslərin yaranmasına səbəb oldular. 2. Yapon hakimiyyəti (1895-1945): İntensiv qarışıq cinslər yarandı və yerli itlər böyük miqdarda məhv edildi. 3. İkinci Dünya Müharibəsi: Hərbi məqsədlər üçün Alman Çoban itləri gətirildi və Tayvan itlərinin genetik xətti daha da zəiflədi. 4. Kuomintang dövrü (1945-dən sonra): İt yeyən mədəniyyət və artan qarışıq cinslər bu cinsi təhlükə altına saldı. Qoruma statusu Tayvan itlərinin qorunması istiqamətində aparılan tədbirlərə Doktor Sun Yun və digər ekoloqlar rəhbərlik edir. Hökumət tərəfindən qoruma proqramlarının həyata keçirilməsi tövsiyə olunsa da, irəliləyiş yavaşdır və bu cins hələ də risk altındadır. Çin Respublikası (ROC) Hərbi Hava Qüvvələri Tayvan itlərini hərbi obyektlərin qorunmasında Alman Çoban itlərinə alternativ kimi sınaqdan keçirib. Tayvan itləri daha çevik, ayıq və pəncə xəsarətlərinə daha az meylli olduqları üçün üstünlük qazanıblar.
https://en.wikipedia.org/wiki/Taiwan_Dog
https://www.akc.org/dog-breeds/taiwan-dog/
https://www.thesprucepets.com/taiwan-dog-breed-5197233
https://www.rover.com/blog/what-are-formosan-mountain-dogs/
https://wagwalking.com/breed/taiwan-dog
https://www.dogbreedinfo.com/t/taiwandog.htm#google_vignette
https://www.royalcanin.com/mt/dogs/breeds/taiwan-dog
https://dogacademy.org/breeds/formosan-mountain-dog-breed
https://monkoodog.com/dog-breeds/taiwan-dog/
https://www.caniincasa.it/razze_di_cani/taiwan-dog/
Tarix : 5 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
