Tayrona — Kolumbiyanın şimal sahilində, xüsusilə Sierra Nevada de Santa Marta dağlıq regionunda yaşamış qədim bir mədəniyyət. Bu mədəniyyət e.ə. 200-cü ildən 1600-cü ilə qədər mövcud olmuşdur və öz unikal memarlığı, qızıl əşyaları, keramika və təbiətlə uyğunlaşan yaşam tərzi ilə tanınır. Tayrona mədəniyyəti, Kolumbiyanın yerli xalqlarından biri olan Kogi xalqının əcdadları hesab olunur. Coğrafi yerləşməsi Tayrona mədəniyyəti Kolumbiyanın şimal sahilində, Karib dənizi sahilində yerləşən Sierra Nevada de Santa Marta dağlarında inkişaf etmişdir. Bu region həm tropik meşələr, həm də dağlıq ərazilərlə zəngindir. Tayrona xalqı təbiətlə uyğunlaşaraq yaşamış və dağlarda, meşələrdə geniş yaşayış məntəqələri qurmuşdur. Memarlıq və şəhər planlaşdırma Tayrona mədəniyyətinin ən məşhur xüsusiyyətlərindən biri onların daş memarlığıdır. Tayrona xalqı daşdan geniş yollar, platformalar, məbədlər və yaşayış məntəqələri inşa etmişdir. Bu tikililər dağlıq ərazilərdə uyğunlaşmaq üçün xüsusi dizayn edilmişdir. Məşhur Ciudad Perdida (İtirilmiş Şəhər) Tayrona mədəniyyətinin ən böyük arxeoloji abidəsidir və bu gün də ziyarətçilər üçün açıqdır. Qızıl əşyalar və sənətkarlıq Tayrona mədəniyyəti qızıl əşyaları ilə məşhurdur. Onlar qızıldan müxtəlif zinət əşyaları, maskalar və dini simvollar hazırlayırdılar. Bu əşyalar tez-tez heyvan və insan fiqurları ilə bəzədilirdi. Tayrona qızıl əşyaları Kolumbiyanın Qızıl Muzeyində (Museo del Oro) nümayiş olunur. Dini inanc və mərasimlər Tayrona xalqı təbiətə və kosmosa böyük hörmət bəsləyirdi. Onların dini inancları əsasən təbiət qüvvələri və əcdadların ruhları ilə bağlı idi. Tayrona mərasimləri zamanı musiqi, rəqs və dini ayinlər keçirilirdi. Bu mərasimlər zamanı qızıl əşyalar və keramika istifadə olunurdu. Tayrona mədəniyyətinin mirası Tayrona mədəniyyəti 16-cı əsrdə İspan işğalçılarının gəlişi ilə zəiflədi və tədricən yox oldu. Lakin onların mirası bu gün də Kolumbiyanın mədəni və tarixi irsində yaşayır. Kogi xalqı Tayrona mədəniyyətinin davamçıları hesab olunur və hələ də Sierra Nevada de Santa Marta dağlarında ənənəvi yaşam tərzi sürürlər. Turizm və mədəni irs Tayrona mədəniyyətinin arxeoloji abidələri, xüsusilə Ciudad Perdida, Kolumbiyanın ən məşhur turistik məkanlarından biridir. Bu abidəyə qədər olan yürüş marşrutu təbiətsevərlər və tarix həvəskarları üçün unikal bir təcrübədir. Bundan əlavə, Tayrona Milli Parkı (Parque Nacional Natural Tayrona) təbiət gözəlliyi və tarixi abidələri ilə məşhurdur.

İstinadlar

https://www.britannica.com/topic/Tairona

https://www.lonelyplanet.com/colombia/ciudad-perdida

https://www.worldhistory.org/Tairona_Civilization/

https://www.lonelyplanet.com/colombia/ciudad-perdida

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3690567/

https://www.survivalinternational.org/tribes/kogi

https://www.parquesnacionales.gov.co/portal/es/ecoturismo/region-caribe/parque-nacional-natural-tayrona/

Tarix : 13 mart 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.