Tan Sitong (1865–1898) - Çinli filosof, siyasətçi və islahatçı, Qinq imperiyası dövrünün sonlarında Yeni Hərəkatın (xüsusilə "100 günün islahatları") ən mühüm liderlərindən biri idi. O, Çin tarixində modernləşmə və təhsil islahatları sahəsindəki fikirləri ilə tanınmışdır. Tan Sitong, həmçinin Çinin qapalı cəmiyyətini modern dünyanın tələblərinə uyğunlaşdırmaq üçün əsaslı sosial və siyasi dəyişikliklər təklif etmişdir. Həyatı və təhsili Tan Sitong, 1865-ci ildə Qinq imperiyasının Hunan vilayətində anadan olmuşdur. Uşaqlıqdan bəri, o, yaxşı təhsil almış və Konfutsi təlimləri ilə yanaşı Qərb fəlsəfəsini də öyrənmişdir. Tan Sitong, Pekindəki imperial imtahanlara qatılmağa çalışmış, lakin yüksək vəzifə əldə etməkdə çətinliklərlə üzləşmişdir. Bunun əvəzində, o, modernləşmə və islahatlar mövzusunda geniş şəkildə düşündü və yeni ideyaların yayılmasında fəal olmuşdur. İslahatçı fəaliyyətləri və fəlsəfi baxışları Tan Sitong, Çindəki sosial və siyasi dəyişikliklərə ehtiyac duyulmasının tərəfdarı idi. O, Konfutsi düşüncəsini və Çin fəlsəfəsini modern dövrün tələblərinə uyğunlaşdırmağı təklif edirdi. Tan Sitong'un fikirlərindəki əsas vurğu, Çin xalqının beyin inkişafı, təhsil islahatları və sosial bərabərlikin əhəmiyyətinə idi. Yeni hərəkat və "100 günün islahatları" Tan Sitong, "100 Günün İslahatları" adı verilən islahat hərəkatının əsas liderlərindən biri idi. Bu hərəkatın məqsədi Çinin müasir dünyanın tələblərinə uyğunlaşmasını təmin etmək və Qinq imperiyasının geridə qalmış siyasi, sosial və iqtisadi strukturlarını dəyişdirmək idi. O, feodalizmin ləğvini və imperiyanın mərkəzləşdirilmiş idarəetmə modelinin dəyişdirilməsini dəstəkləyirdi. Tan Sitong, islahatların həyata keçirilməsi üçün Çin hökumətinin əhəmiyyətli sosial dəyişikliklər etməsini təklif edirdi. O, müasir avropa təhsilini və qərb texnologiyalarını qəbul etmənin vacibliyini vurğulayıb, Çin mədəniyyətinin dünya ilə uyğunlaşmasını təşviq edirdi. İdeologiya və fəlsəfi görüşlər Tan Sitong, "Konfutsi təlimləri"ni, beyin inkişafını və modernləşməyi birləşdirən bir fəlsəfi yanaşma təklif edirdi. O, bilik və təhsilin əsas hərəkətverici qüvvələr olduğunu düşünürdü. Onun ən məşhur əsərlərindən biri olan "Tan Sitongun Fəlsəfəsi" adlı əsərində, Tan Sitong həm fəlsəfi ideyalarını, həm də sosial islahatlar təkliflərini izah etmişdir. O, beyin inkişafı və ruhi yüksəlişin yalnız şəxsi deyil, həm də ictimai məsuliyyət olduğunu vurğulamışdır. Tan Sitong, din və siyasət arasında müəyyən bir sərhəd olduğunu, hər iki sahənin daha müasir, daha açıq və insan hüquqlarını təşviq edən bir şəkildə birləşdirilməsini təklif edirdi. Ölümü və təsiri Tan Sitong, 1898-ci ildə Çindəki islahatlar cəhdinin uğursuzluğundan sonra həbs olundu və edam edildi. Ancaq onun ölümündən sonra ideyaları, Çindəki müasir islahat hərəkatının əsas təkanverici qüvvələrindən biri oldu. O, beyin inkişafı və təhsil islahatları mövzularında Çinin gələcək sosial və siyasi dəyişiklikləri ilə əlaqəli ideyalarına böyük təsir göstərmişdir. Tan Sitong, Çindəki islahatçı hərəkatların davamında mühüm fiqur olmuş və modernləşmə və sosial dəyişikliklərə dair görüşləri, sonrakı dövrlərdəki liderlərə ilham vermişdir. Onun fəlsəfi irsi, Çin Sosialist İnqilabı və Çin müasir təhsil sisteminin inkişafında mühüm rol oynamışdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Tan_Sitong
http://www.china.org.cn/english/features/beijing/31025.htm
https://www.britannica.com/biography/Tan-Sitong
https://www.tripadvisor.com/Attraction_Review-g1152531-d1810561-Reviews-Tan_Sitong_Ancestral_Hall-Liuyang_Hunan.html
https://www.cambridge.org/core/services/aop-cambridge-core/content/view/CFBCBF2CCE7A308D37B618C9A411F884/S1356186300006635a.pdf/whatever-happened-to-tan-sitongs-wifea-footnote-in-modern-chinese-history.pdf
https://www.jstor.org/stable/619320
https://en.wikipedia.org/wiki/Former_Residence_of_Tan_Sitong
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
