Tabla - Hindistanın ən məşhur zərb alətlərindən biridir və əsasən Hindustani klassik musiqisində istifadə olunur. Bu alət iki nağarədən ibarətdir və ritmik çalarları ilə Hindistan, Pakistan və Banqladeş musiqisinin ayrılmaz hissəsinə çevrilmişdir. Tabla, həm solo, həm də müşayiət aləti kimi istifadə olunur. Tarixi Tablanın mənşəyi dəqiq bilinməsə də, onun XIII əsrdə inkişaf etdiyi düşünülür. Əfsanəyə görə, tabla Mughal imperatorluğu dövründə məşhur musiqiçi Amir Xusro tərəfindən yaradılmışdır. Bununla belə, bəzi tədqiqatçılar onun Qədim Hindistanın Pakhawaj alətindən təkamül etdiyini bildirirlər. XVIII-XIX əsrlərdə tabla Hindustani klassik musiqisinin əsas ritm alətinə çevrildi və fərqli tablaxana (üslub məktəbləri) formalaşdı. Struktur və dizayn - Dayan (Sağ tərəfdəki baraban): Kiçik ölçülü, taxta gövdəli olur. Əsas melodik ritmləri çıxarmaq üçün istifadə edilir. Simli instrumental ifalara və vokallara müşayiət üçün idealdır. - Bayan (Sol tərəfdəki baraban): Böyük və metal, gildən və ya bürüncdən hazırlanır. Daha dərin bas səsləri yaradır. Hindustani musiqisində dinamik ritm yaratmaq üçün istifadə olunur. - Bağlantılar: Hər iki nağarənin səsi dəri qayışlarla və ya metal halqalarla tənzimlənir. İfa texnikaları və səslənmə Tablanın ifa texnikası müxtəlif barmaq və əl hərəkətlərinə əsaslanır. Əsas texnikalar: Tirakita: Sürətli və ardıcıl vuruş texnikasıdır. Dha, Dhin, Na, Tin: Fərqli səslərin çıxarılmasını təmin edən əsas vuruş növləridir. Bols: Tablanın ritmik dili adlanır və ifa zamanı barmaqların vurduğu səslər şifahi şəkildə ifadə olunur. Tabla üslubları və Gharana məktəbləri Tablanın ifası fərqli üslublara (Gharana) bölünür. Əsas məktəblər: Delhi Gharana – ənənəvi və melodik ifa üslubu. Lucknow Gharana – yumşaq və incə çalğı texnikası. Punjab Gharana – güclü və ekspressiv ifa tərzi. Ajrara Gharana – mürəkkəb ritmik naxışlarla məşhurdur. Benares Gharana – teatr və mərasim musiqisində istifadə edilir. Farrukhabad Gharana – ritmik cəhətdən balanslı texnikalar təqdim edir. İstifadə sahələri 1. Hindustani klassik musiqisi Tabla, Raga əsasında qurulan musiqilərdə sitar, sarod, sarangi və vokal ifalarına müşayiət edir. 2. Qlobal musiqi və müasirjanrlar Ravi Shankar və George Harrison-un əməkdaşlığı ilə tabla Qərb musiqisində məşhurlaşmışdır. Müasir elektron musiqidə, cazda və rok musiqisində də tabla ifasına rast gəlinir. 3. Bollywood və film musiqisi Hindistan filmlərinin əsas ritm alətidir. Məşhur Tabla ifaçıları Zakir Hussain – dünyada ən tanınmış tabla ustalarından biri. Alla Rakha – Ravi Shankarla əməkdaşlıq edərək Qərbdə tanınmışdır. Anindo Chatterjee – müasir dövrün klassik tabla ustalarındandır.

İstinadlar

https://en.wikipedia.org/wiki/Tabla

https://www.britannica.com/art/tabla

https://www.bsmny.org/instrument-discovery/tabla/

https://en.wiktionary.org/wiki/tabla

https://jas-musicals.com/collections/tabla-accessories?srsltid=AfmBOorjMqSDrBFTWLTR-xPvc4aDSU25-a3BHWTyft-Gf_iZgdcWfZKy

https://www.merriam-webster.com/dictionary/tabla

https://jas-musicals.com/products/jas-tabla-set-student-quality-with-accessories?srsltid=AfmBOorZFXpMmKgqtKITRNfgmZnLnJPcwnjQ5Du7HuGMMYTCUsVjoZIq

Tarix : 13 fevral 2025