Diener’s Subjective Well - Being Model (Subyektiv Yaxşılıq Modeli) - ABŞ-lı psixoloq Ed Diener tərəfindən inkişaf etdirilmiş və insanın həyatına dair subyektiv qiymətləndirmələrini nəzərə alan model. Bu model, insanların öz həyatlarını necə hiss etdiklərini və qiymətləndirdiklərini anlamaq üçün istifadə edilir. Subyektiv yaxşılıq, fərdin həyatından məmnunluğu və həyat keyfiyyətini özünün qəbul etdiyi meyarlara əsasən ölçür. Modelin əsas komponentləri aşağıdakılardır: 1. Həyat məmnuniyyəti: Bu, fərdin öz həyatına dair ümumi məmnuniyyət səviyyəsidir. Şəxsin həyatının ümumi qiymətləndirməsi və onun müəyyən etmiş olduğu meyarlara uyğun gəlməsi ilə ölçülür. 2. Pozitiv emosiyalar: İnsanların pozitiv emosiyaları, məsələn, sevinc, xoşbəxtlik, vəd edilmiş həyəcan kimi müsbət hisslər gündəlik həyat təcrübələrində müsbət duyğuların nə qədər tez-tez yaşandığını əks etdirir. 3. Negativ emosiyalar: Bu komponent, insanların pis emosiyalarını və mənfi hisslərini, məsələn, kədər, narahatlıq və qəzəbi özündə birləşdirir. Fərdin həyatında bu cür hisslərin nə qədər tez-tez yaşandığı, subyektiv yaxşılığın bir hissəsi olaraq qiymətləndirilir. Dienerin modelində, subyektiv yaxşılıq, həyat məmnuniyyəti ilə pozitiv emosiyaların cəmi və negativ emosiyaların tərs nisbəti ilə təsvir edilir. Yəni, həyat məmnuniyyəti yüksək olan və çox sayda pozitiv emosiyaları yaşayan insanlar, subyektiv yaxşılıq səviyyəsi yüksək olan şəxslər hesab olunur. Bu model, insan davranışlarını və rifahını qiymətləndirmək üçün geniş şəkildə istifadə edilir, həmçinin həyat keyfiyyətinin müxtəlif aspektlərini araşdıran tədqiqatlar üçün əsas bir nəzəriyyədir. Modelin xüsusiyyətləri 1. Subyektiv yaxşılıq: Diener tərəfindən bu konsepsiya, insanların həyatlarını şəxsi baxış bucağından necə qiymətləndirdikləri anlamına gəlir. Subyektiv yaxşılıq, əsasən şəxsi məmnuniyyət və emosional vəziyyətin birləşməsindən ibarətdir. 2. Qısa və uzunmüddətli perspektivlər: Diener’in modelində subyektiv yaxşılıq həm qısamüddətli (gündəlik emosiyalar), həm də uzunmüddətli (ümumi həyat məmnuniyyəti) perspektivdə qiymətləndirilir. Bu, insanın gündəlik həyat təcrübələrindən yaranan duyğuların və həyatın ümumi qiymətləndirilməsinin fərqliliklərini əks etdirir. 3. Sosial və mədəni faktorlar: Diener’in modelində subyektiv yaxşılıq, fərdlərin şəxsi təcrübələrindən əlavə olaraq, sosial və mədəni amillərin də təsiri altında inkişaf edir. İnsanların yaşam tərzi, sosial əlaqələri, mədəni mənsubiyyəti və iqtisadi vəziyyəti kimi faktorlar bu subyektiv qiymətləndirməni təsir edə bilər. Yüksək subyektiv yaxşılıq səviyyəsinin təsirləri Araşdırmalar göstərir ki, subyektiv yaxşılığı yüksək olan insanlar daha az xəstəlik yaşamağa, daha çox sosial dəstək almağa, daha yaxşı zehni sağlamlığa və daha uzun ömür sürməyə meyllidirlər. Bu da onu göstərir ki, subyektiv yaxşılıq, yalnız şəxsi xoşbəxtliyi deyil, eyni zamanda cəmiyyətin sağlamlığını və inkişafını da təmsil edə bilər. Dienerin modeli, psixologiya və sosial elm sahələrində insan həyatının subyektiv tərəfini anlamağa çalışaraq, insanların nə üçün daha məmnun və ya daha narazı olduqlarını aydınlaşdırmağa çalışır. Bu model, insanların həyat keyfiyyətini artırmaq üçün daha geniş bir yanaşma təmin edir, fərdlərin və siyasətçilərin həyatı yaxşılaşdırmaq üçün qərarlar qəbul etmələrinə kömək edir.
https://positivepsychology.com/subjective-well-being/
https://www.verywellmind.com/what-is-subjective-well-being-5221255
https://labs.psychology.illinois.edu/~ediener/Documents/Diener_1984.pdf
https://greatergood.berkeley.edu/images/uploads/Diener-Subjective_Well-Being.pdf
https://publichealthreviews.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40985-020-00142-5
https://iaap-journals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/aphw.12090
Tarix : 11 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
