Stepan Krasheninnikov (1711–1755) — Rus tədqiqatçısı, alimi və etnoqraf, xüsusən Sibir və Kamçatka bölgələri üzrə apardığı tədqiqatlarla məşhurdur. O, 18-ci əsrin ən əhəmiyyətli rus alımlarından biri olaraq tanınır və Sibirin, Kamçatkanın və Rusiyanın Uzaq Şərqinin təbiəti, mədəniyyəti və xalq etnoqrafiyası haqqında zəngin məlumatlar təqdim etmişdir. Erkən həyatı və təhsili Stepan Krasheninnikov 1711-ci ildə Rusiyanın Moskva şəhərində doğulmuşdur. Gənclik illərində təbiət elmlərinə və səfərlərə böyük maraq göstərən Krasheninnikov, 1729-cu ildə Sankt-Peterburq Universitetinə daxil olmuşdur. Burada təhsilini biologiya, fizika və astronomiya sahələrində almışdır. Universiteti bitirdikdən sonra, Krasheninnikovun həyatında böyük dönüş nöqtəsi olan Kamçatka ekspedisiyasına qatılması təklif edilmişdir. Kamçatka ekspedisiyası və tədqiqatları Krasheninnikovun həyatı və elmi fəaliyyəti, 1735-1743-cü illərdəki Kamçatka ekspedisiyası ilə sıx bağlıdır. Rus hökuməti tərəfindən təşkil edilən bu ekspedisiya məqsədi Kamçatkanın coğrafi mövqeyini, təbii sərvətlərini və yerli xalqlarını öyrənmək idi. Krasheninnikov bu ekspedisiyada iştirak etməyə dəvət edildikdən sonra, uzun müddət Kamçatka və Sibirin Uzaq Şərq bölgələrində tədqiqatlar aparmışdır. Bu səfərdə Krasheninnikov, Kamçatka yarımadasının geologiyası, bitki örtüyü və heyvanat aləmi haqqında detallı qeydlər aparmış, yerli xalqların mədəniyyətini, adət-ənənələrini və həyat tərzini öyrənmişdir. O, həmçinin bu ərazilərdəki mühitin və bioloji müxtəlifliyin çox zəngin olduğunu qeyd etmişdir. Krasheninnikov Kamçatka, Amur və digər Sibir bölgələrinin ərazisini diqqətlə öyrənmiş və burada gördüyü təbiət və xalq həyatına dair geniş məlumatlar yazmışdır. "Kamçatka haqqında qeydlər" əsəri Krasheninnikovun ən məşhur əsəri "Kamçatka haqqında qeydlər" (1755) adlanır. Bu əsər, o dövrün elmi dünyası üçün çox önəmli bir mənbə olmuşdur. "Kamçatka haqqında qeydlər" əsərində Krasheninnikov, Kamçatka yarımadasının təbiətini, yerli xalqın həyatını, onların sosial quruluşunu və adətlərini ətraflı şəkildə təsvir etmişdir. O, həmçinin, Kamçatkanın bitki örtüyü və heyvanat aləmi haqqında qeydlər də aparmış, regionda yaşayan müxtəlif heyvan növlərinin təbiətini izah etmişdir. Krasheninnikovun əsəri yalnız bir coğrafi tədqiqat əsəri olmaqla yanaşı, həm də etnoqrafik, bioloji və ekologiya sahələrində dəyərli məlumatlar ehtiva edir. Onun Kamçatka və Sibir barədə verdiyi məlumatlar, həmin dövrün elmi dünyası üçün böyük bir yenilik olmuşdur. Təbiət və xalqlar haqqında qeydləri Krasheninnikovun tədqiqatları yalnız təbiətlə bağlı deyil, həm də bu bölgədəki xalqların mədəniyyəti və həyatı ilə bağlıdır. O, yerli xalqların sosial strukturlarını, inanc sistemlərini və gündəlik həyatlarını diqqətlə öyrənmişdir. Xüsusilə Kamçatka yerli xalqları, Chukchi və Koryaks haqqında yazdıqları, onun etnoqrafik tədqiqatlarının zənginliyini göstərir. Krasheninnikov, bu xalqların adət-ənənələri və onların təbiətlə necə əlaqələndiklərini ətraflı şəkildə təhlil etmişdir. Eyni zamanda, o, regionun mədəniyyətlərinin təbii mühitə uyğun şəkildə inkişaf etdiyini qeyd etmiş və bu xalqların yaşadığı mühitin onların gündəlik həyatında necə əks olunduğunu izah etmişdir. Sonrakı illər və irsi Krasheninnikov 1755-ci ildə, yalnız 44 yaşında ikən vəfat etmişdir. Lakin onun Kamçatka və Sibir haqqında apardığı tədqiqatlar, rus elminə və dünya elminə böyük töhfə vermişdir. Onun apardığı ekspedisiyalar və yazdığı əsərlər, həmin dövrün elmi dünyası üçün əhəmiyyətli mənbələrdən biri olmuşdur. Krasheninnikovun əhəmiyyətli elmi işləri, sonrakı dövrlərdə geoqrafiya, etnografiya və bioloji tədqiqatlarda müsbət təsir yaratmışdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Stepan_Krasheninnikov
https://www.encyclopedia.com/science/dictionaries-thesauruses-pictures-and-press-releases/krasheninnikov-stepan-petrovich
https://scholar.google.ru/citations?user=ryfmUT4AAAAJ&hl=ru
https://www.wikidata.org/wiki/Q469780
https://www.researchgate.net/profile/Stepan-Krasheninnikov
https://golden.com/wiki/Stepan_Krasheninnikov-Y3DA9A
https://relstud-hist.spbu.ru/en/articles/en-kraseninnikov-stepan-petrovic
Tarix : 3 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
