Spondias bitkisi - Anacardiaceae (qaju) fəsiləsinə aid olan çiçəkli bitkilər cinsi. Bu cins 17 təsvir edilmiş növdən ibarətdir, onlardan 7-si Neotropiklərə, təxminən 10-u isə tropik Asiyaya məxsusdur. Onlar ümumiyyətlə donuz əriyi, İspan əriyi, Kubada Ciruelas, Bikolda libas və bəzi hallarda parlaq rəngli meyvələrinə görə qızıl alma adlanır. Bu meyvələr ilk baxışdan alma və ya kiçik gavalıya bənzəyir, lakin onlar alma və gavalı ağacları ilə yalnız uzaq qohumdur. Daha dəqiq ümumi ad mombin-dir. Adın mənşəyi Taylandın Banqkok şəhərinin adının mənşəyi ilə bağlı bir nəzəriyyə var ki, bu ad Tay dilində มะกอกน้ำ (makok nam, "su zeytunu") ifadəsindən gəlir. Bu, Spondias dulcis meyvəsinin Tay dilindəki adıdır. Kambocada Spondias pinnata ពោនស៊ីផ្លែ (pɷːn siː pʰlaɛ) və ya ម្កាក់ព្រៃ (məkaʔ prẹj) adlanır, Spondias dulcis isə sadəcə ម្កាក់ (məkaʔ) adlanır. Tamil dilində Spondias pinnata Pulicha kaai adlanır, bu da "turş meyvə" deməkdir. Kannada dilində Amate Kaai, Tulu və Konkani dillərində Ambade adlanır. Şri-Lankada Amberella adı ilə tanınır. Banqladeşdə isə Aamra (আমড়া) adlanır və ədviyyatlarla birlikdə servis edildikdə çox məşhur küçə qidasıdır. Təsviri Onlar yarpağını tökən və ya yarpağını qismən tökən ağacdır və 25 metr hündürlüyə qədər böyüyür. Yarpaqları spiral şəkildə düzülür, lələkvaridir, nadir hallarda ikiqat lələkvari və ya sadədir. Meyvə kiçik manqoya bənzəyən (qohum cins olan Mangifera-da olduğu kimi) bir çəyirdəkdir, uzunluğu 4–10 sm-dir və yetişdikdə sarı və ya narıncı rəng alır. Tək toxumu var. Spondiasın Malesiya növləri 1978-ci ildə Ding Hou tərəfindən yenidən nəzərdən keçirilmişdir. Ən son tanınan növ, Spondias testudinis, 1998-ci ildə təsvir edilmişdir. Qida kimi istifadəsi Spondias-ın təxminən 10 növü yeməli meyvələr verir və meyvə istehsalı üçün məskunlaşdırılmışdır. Bu meyvələr həmçinin maral kimi ot yeyən məməlilər tərəfindən istehlak edilir. Karnatakanın Qərbi Qat dağlarında çiçək tumurcuqları və gənc meyvələr turşu hazırlamaq üçün istifadə olunur. Tay mətbəxində həm meyvələr, həm də gənc yarpaqlar yeyilir. Odişa ştatında ambada adlanır və meyvə kərri yeməklərində turşu maddəsi kimi istifadə olunur.
https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/spondias
https://www.inaturalist.org/taxa/85036-Spondias
https://www.cabidigitallibrary.org/doi/full/10.1079/cabicompendium.51050
https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/3/1/3134
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1155/2018/5382904
https://apps.worldagroforestry.org/treedb/AFTPDFS/Spondias_purpurea.PDF
https://en.wikipedia.org/wiki/Spondias#As_food
Tarix : 26 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
