Sonia Sanchez – Amerika ədəbiyyatında və Qara İncəsənət Hərəkatında dərin iz qoymuş şair, yazıçı və aktivistdir. Onun yaradıcılığı və ictimai fəaliyyəti irqçilik, cinsiyyət bərabərsizliyi və sosial ədalətsizliyə qarşı mübarizənin parlaq nümunəsidir. 1934-cü ildə Alabama ştatında anadan olan Sanchez həyatını şeir, nəsr və təhsil vasitəsilə qara icmanın səsini ucaltmağa həsr edib. Bu mətndə onun həyatı, yaradıcılığı və aktivizmi haqqında ətraflı məlumat veriləcək. Həyatı Sonia Sanchez 1934-cü il sentyabrın 9-da Alabama ştatının Birmingem şəhərində Wilsonia Benita Driver adı ilə anadan olub. Anası Lena Jones Driver o bir yaşında olarkən doğuş zamanı vəfat edib. Uşaqlığını nənəsinin yanında keçirib və nənəsi ona dörd yaşında oxumağı, altı yaşında isə yazmağı öyrədib. Nənəsi 1943-cü ildə vəfat etdikdən sonra o, atası Wilson L. Driver və ögey anası ilə birlikdə Nyu-Yorkun Harlem məhəlləsinə köçüb. 1955-ci ildə Hunter Kollecindən siyasi elmlər üzrə bakalavr dərəcəsi alıb və Nyu-York Universitetində şair Louise Bogan ilə şeir üzərində işləyib. Yaradıcılığı Sonia Sanchez Qara İncəsənət Hərəkatının (Black Arts Movement) aparıcı simalarından biridir. İlk şeir kitabı “Homecoming” 1969-cu ildə nəşr olunub və burada ağ Amerika və zorakılığa qarşı kəskin etirazlar yer alıb. O, şeirlərində qara amerikalıların “neoslaveriyini” (yeni quldarlıq), cinsiyyətçilik, uşaq istismarı və sinfi ziddiyyətləri qələmə alıb. Üslubunda şəhər qara ingiliscəsi (urban black English) istifadə edərək ənənəvi qrammatikanı rədd edib. Onun digər məşhur əsərləri arasında “Homegirls and Handgrenades” (1984, Amerika Kitab Mükafatı qazanıb), “Under a Soprano Sky” (1987), “Does Your House Have Lions?” (1997) və “Morning Haiku” (2010) var. O, həmçinin uşaq kitabları və pyeslər də yazıb. Aktivizmi Sanchez 1960-cı illərdə Vətəndaş Haqları Hərəkatında fəal olub. İrqçi Bərabərlik Konqresində (CORE) çalışıb və Malcolm X-in ideyalarından təsirlənərək qara separatizmə yönəlib. O, Qara Tədqiqatlar proqramlarının universitetlərdə tətbiqində öncü olub və 1968-ci ildə San-Fransisko Dövlət Universitetində bu cür kursu ilk dəfə tədris edən şəxs kimi tanınıb. Qadın haqları və sülh uğrunda da mübarizə aparıb, 1972-1975-ci illərdə İslam Milləti təşkilatında olub, lakin gender sərtliyinə etiraz olaraq ayrılıb. Mükafatları Sonia Sanchez çoxsaylı mükafatlar qazanıb. 1985-ci ildə “Homegirls and Handgrenades” ilə Amerika Kitab Mükafatı, 2001-ci ildə Robert Frost Medalı, 2018-ci ildə Wallace Stevens Mükafatı alıb. Filadelfiyanın ilk şair laureatı (2012-2013) seçilib və Temple Universitetində professor emeritus kimi fəaliyyətini başa vurub.
https://www.poetryfoundation.org/poets/sonia-sanchez
https://www.goodreads.com/author/quotes/216573.Sonia_Sanchez
https://soniasanchez.net/
https://www.thehistorymakers.org/biography/sonia-sanchez-39
https://www.britannica.com/biography/Sonia-Sanchez
https://soniasanchez.net/bio/
https://poets.org/poet/sonia-sanchez
https://www.anisfield-wolf.org/winners/sonia-sanchez/
https://news.temple.edu/news/2024-10-01/philadelphia-s-first-poet-laureate-sonia-sanchez-returns-temple-reading-and
Tarix : 11 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
