Sibir sincabı (Eutamias sibiricus) - həmçinin adi sincab kimi tanınır, Şimali Asiyada, Mərkəzi Rusiyadan Çin, Koreya və Yaponiyanın şimalındakı Hokkaydo adasına qədər yayılmış sincab növlərindən biridir. 1960-cı illərdə Cənubi Koreyadan ev heyvanı kimi Avropaya idxal edilmişdir. Təsvir Adətən Sibir sincabının belində dörd ağ və beş tünd zolaq var. Uzunluğu 18–25 sm (7.1–9.8 düym) arasındadır, bunun üçdə biri quyruqdan ibarətdir. Yetkin fərdlərin çəkisi ilin vaxtından və qida mövcudluğundan asılıdır. Müxtəlif coğrafi regionlarda rənglənməsində kiçik fərqlər müşahidə edilir. Sibir sincabı adətən 50–150 qram (1.8–5.3 unsiya) çəkiyə qədər böyüyür. Sibir sincabı cinsi dimorfizm göstərmir, yalnız ölçü və bədən nisbətləri ilə gənc sincabları yaşlılardan fərqləndirmək olar. Kiçik ölçüsü onun vəhşi təbiətdə iki ilə beş il arasında dəyişən nisbətən qısa ömrünə səbəb ola bilər. Lakin əsarətdə on ilə qədər yaşaya bilər. Yayılması Bu növ Rusiyanın şimalı, Sibirdən Saxalin və Kunaşir adalarına qədər, şərqi Qazaxıstanın ucqar hissələri, şimal Monqolustan, şimal və mərkəzi Çin, Koreya və Yaponiyanın Hokkaydo, İturup, Rişiri, Rebun, Teuri və Yaqişiri adalarında yayılıb. Yaponiyanın Honşu adasında Karuizava bölgəsində də tətbiq edilmişdir. 1960-cı illərdə Cənubi Koreya bu heyvanları ev heyvanı kimi Avropaya ixrac etməyə başladı. 1960–1980-ci illər arasında Cənubi Koreya 200,000-dən çox Sibir sincabını Avropaya ixrac etdi. 1970-ci illərdə Avropanın parklarında bu heyvanların görüldüyü bildirildi və Belçika, Fransa, İsveçrə, Almaniya, İtaliya, Niderland, Avstriya və Böyük Britaniya kimi ölkələrdə kiçik populyasiyalar meydana gəldi. Bu, əsasən sahiblərin artıq ev heyvanı kimi saxlamaq istəmədikləri üçün bu heyvanları buraxması və ya təbii şəraitdə yaşamaq üçün azad etməsi ilə əlaqədardır. Digər Sibir sincabları isə əsarətdən qaçaraq Avropanın meşəlik ərazilərində məskunlaşıblar. Məsələn, Niderlanddakı sincablar Tilburqdakı keçmiş zooparkdan qaçanlardır. Zoopark bağlandıqda və bütün heyvanlar köçürüldükdə, yeraltı yuvalarında yaşadıqları üçün bir çox sincab unuduldu. Minlərlə heyvan yeni mühitlərə tətbiq edilsə də, onlar çox invaziv deyil və təbii şəkildə yavaş yayılırlar, ildə 200–250 metr (660–820 fut) məsafə qət edirlər, bu da onların qaçdıqları ərazilərdən uzaqlaşmasının qarşısını alır. 2009-cu ildə Avropada 22, Fransada isə 11 tətbiq edilmiş populyasiya müəyyən edilmişdir (hamısı indi də mövcud olmaya bilər). İnvazivlik Avropada Sibir sincabı 2016-cı ildən bəri "İnvaziv Xarici Növlərin İttifaq Siyahısı"na daxil edilmişdir. Bu, növün Avropa İttifaqı ərazisində idxalının, yetişdirilməsinin, daşınmasının, ticarətinin və ya qəsdən təbiətə buraxılmasının qadağan edilməsini tələb edir. Yaşayış mühiti Sibir sincabı müxtəlif yaşayış mühitlərində və şəraitdə yaşaya bilir. Adətən iynəyarpaqlı meşələrdə, meşə və dağlarda daşlıq ərazilərdə, kolların bol olduğu yerlərdə, su yolları və ya yollar boyunca və ya kiçik kənd təsərrüfatı ərazilərində tapılır. Avropada tətbiq edilmiş populyasiyalar əsasən yarpaqlı meşələrdə, qarışıq yarpaqlı və iynəyarpaqlı meşələrdə və ya yaşıllıq olan şəhər ərazilərində yaşayır. Sibir sincabı 29°N-dən 69°N-ə qədər və −65 °C-dən 30 °C-ə qədər müxtəlif ekoloji şəraitdə yaşaya bilir. Lakin bu növün yayılma qabiliyyəti aşağıdır və əsasən meşəlik və ya yaşıllıq olan şəhər ərazilərinə tətbiq edildiyi üçün digər regionlara təbii şəkildə yayılma potensialı azdır. Həmçinin, yollar və bataqlıqlar kimi insan tərəfindən yaradılmış və təbii maneələri aşmaqda çətinlik çəkir. Sibir sincabı sərbəst koloniyalarda yaşayır, burada hər bir fərdin öz ərazisi var. Ərazi 700–4000 m² arasında dəyişir və dişilər üçün erkəklərdən daha böyükdür, həmçinin payızda yazdan daha böyük olur. Sibir sincabı ərazisini sidik və yanaq daxilindəki vəzilərlə işarələyir. Bu üsul, bu növün bir-biri ilə ünsiyyət qurma yollarından birini nümayiş etdirir. Davranış Sibir sincabları adətən tək yaşayır, lakin qışda bir yuva qurur və tez-tez başqa bir sincabla bölüşür. Uzunluğu 2.5 m (8 fut 2 düym), dərinliyi isə 1.5 m (4 fut 11 düym) ola bilən bu yuva, yuva kamerası, bir neçə qida anbarı və tullantı kameralarından ibarətdir. Qış mövsümündə bu sincablar aprel və ya may ayına qədər yeraltında yaşamaq üçün 3–4 kq (6.6–8.8 lb) qida yığır. Qış yuxusu zamanı cütləşmə ilə yanaşı, onlar mürəkkəb səsli ünsiyyət sistemindən də istifadə edirlər. Onların iki səs çıxarışı var: qorxduqda sürətli və kəskin səs və cütləşmə üçün istifadə edildiyi düşünülən dərin qurultu səsi. Daha fəal və maraqlı davranışa malik olan sincablar, işarələnmiş fərdlərin tutulma qabiliyyətinə əsasən, daha çox xortumlu gənəyə sahib olurlar.
https://www.britannica.com/animal/Siberian-chipmunk
https://animalia.bio/siberian-chipmunk
https://animaldiversity.org/accounts/Tamias_sibiricus/
https://invasivespeciesireland.com/species-accounts/established/terrestrial/siberian-chipmunk
https://www.nonnativespecies.org/assets/Uploads/ID_Tamias_sibiricus_Siberian_Chipmunk.pdf
https://species.biodiversityireland.ie/profile.php?taxonId=186871
https://en.wikipedia.org/wiki/Siberian_chipmunk
Tarix : 7 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
