Siam pişiyi - Asiyanın ilk tanınan pişik növlərindən biri. Tarix Bu növ, "Vichianmat" yerli növündən törəmişdir. Siam pişiyi, Tailandda (1939-cu ildən əvvəl Siam kimi tanınan) məskunlaşmış bir neçə pişik növündən biridir. Orijinal Siam pişiyi 19-cu əsrdə Avropa və Şimali Amerikada ən məşhur növlərdən birinə çevrildi. Siam pişikləri temperatur həssaslığı olan albinizm növündən qaynaqlanan xarakterik rəng nöqtələrinə malikdir. Xüsusiyyətlər Müasir stil Siam pişikləri, mavi badamşəkilli gözlər, üçbucaq baş forması, böyük qulaqlar, uzun, incə və əzələli bədən və müxtəlif nöqtə rənglənməsi kimi fərqli xüsusiyyətlərlə xarakterizə olunur. Müasir stil Siam pişiklərinin nöqtə rənglənməsi "köhnə stil" əsas növünə bənzəyir. "Köhnə stil" Siam pişikləri yumru baş və bədənə malikdir. Onlar bir çox qeydiyyat orqanları tərəfindən Tailand pişiyi kimi yenidən tanındı. Siam və Tailand pişikləri müxtəlif pişik həvəskarları və yetişdiricilər tərəfindən seçmə şəkildə yetişdirilir. "Siam" və ya "Tailand" terminləri bu xüsusi növə aid pişiklər üçün istifadə olunur və bunlar tərifə görə hamısı məlum və rəsmi şəkildə qeydə alınmış soyağacı olan safqan pişiklərdir. Soy ağacının qeydiyyatı pişiyin soyu və ya "sənədləri"dir. Siam pişiyi digər pişik növləri ilə çarpaz yetişdirmə üçün əsas növlərdən biridir. Mənşəyi Siam pişiyi haqqında ilk təsvir, Ayutthaya Krallığında (1351-1767) törədiyi düşünülən "Tamra Maew" (Pişik Kitabı Şeirləri) adlı qədim əlyazmalar kolleksiyasında ortaya çıxır. Onlardan onlarla nüsxə indi Tailand Milli Kitabxanasında saxlanılır. Əlyazmalar Tailanddan kənarda da ortaya çıxmış və indi Britaniya Kitabxanası və Avstraliya Milli Kitabxanasında saxlanılır. Növlər Birləşmiş Krallıqda bütün nöqtəli Siam tipli pişiklər Siam növünün bir hissəsi hesab olunur. "Pişik Həvəskarları Assosiasiyası" yalnız dörd orijinal xəz rəngini Siam kimi qəbul edir: 1.Möhür nöqtə 2.Mavi nöqtə 3.Şokolad nöqtə 4.Bənövşəyi nöqtə Temperament Siam pişikləri ümumiyyətlə çox mehriban və intellektual pişiklərdir və onların ictimai təbiəti ilə tanınırlar. Bir çoxu insanlarla olmaqdan zövq alır və bəzən "ekstrovert" kimi təsvir edilir. Çox vaxt onlar bir şəxslə güclü əlaqə yaradırlar. Myrna Milani Siam pişiklərini digər pişiklərə nisbətən gündüz fəal, sahiblərinə daha yaxın olan və ov etməyə daha az meylli kimi təsvir edir. Sağlamlıq İsveç sığorta məlumatlarına əsasən, yalnız 12,5 ilə qədər izlənilən pişiklərdə Siam və Siam mənşəli növlərin digər növlərə nisbətən daha yüksək ölüm nisbəti var. 68%-i 10 il və ya daha çox, 42%-i isə 12,5 il və ya daha çox yaşayır. Ölümlərin əksəriyyəti xüsusilə məmə şişləri olmaqla neoplazmalardan qaynaqlanır. Siam pişikləri həmçinin daha yüksək xəstəlik nisbətinə malikdir. Onların neoplastik və mədə-bağırsaq problemləri riski daha yüksəkdir, lakin pişiklərin aşağı sidik yolu xəstəliyi riski daha aşağıdır. Britaniyada aparılan veterinar qeydləri araşdırmasına görə, Siam pişiklərinin orta ömür müddəti 11,6 il, ümumi orta ömür müddəti isə 11,7 il təşkil edir. Siam pişiklərinin proqressiv retinal atrofiyaya meyilli olduğu aşkar edilmişdir. Siam pişiyindən törəmiş növlər - "Balinese" – Siam pişiyinin təbii mutasiyası; uzun tüklü Siam pişiyi. - "Birma" – İkinci Dünya Müharibəsi illərində növün demək olar ki, bütün fərdləri məhv olduqdan sonra, Fransa yetişdiriciləri növü Siam da daxil olmaqla müxtəlif digər növlərlə çarpaz yetişdirmə yolu ilə yenidən qurdu. Müasir Birma pişikləri nöqtəli xəz naxışlarını Siam pişiklərindən miras alıblar. - "Burmese" – 1930-cu ildə Birmada Joseph Cheesman Thompson tərəfindən tapılan Wong Mau adlı xüsusi bir pişikdən törəmiş ev pişiyi növüdür. O, San Fransiskoya gətirildi və burada Siam pişiyi ilə yetişdirildi. - "Havana Brown" – şokolad nöqtəli Siam pişiyi ilə qara pişiyin çarpaz yetişdirilməsi nəticəsində yaranmışdır. - "Rəng nöqtəli Qısa tüklü" – "CFA"-da ənənəvi "CFA" Siam xəz rənglərindən başqa nöqtəli xəz rəngləri olan Siam tipli pişik. Əvvəlcə digər qısatüklü pişiklərlə çarpaz yetişdirmə yolu ilə inkişaf etdirilmişdir. Əksər pişik assosiasiyalarında Siam növünün bir hissəsi hesab olunur, lakin "CFA" və "WCF"-də ayrı bir növ kimi qəbul edilir. - "Himalayan" – Uzuntüklü növ, əvvəlcə Siam və nöqtəli ev uzun tüklü pişikləri ilə çarpaz yetişdirmə yolu ilə şokolad və bənövşəyi rəngləri təqdim etmək üçün istifadə edilmişdir. Bu ilkin çarpaz yetişdirmələrdən sonra növün inkişafı Farsiya pişiyi ilə çarpaz yetişdirmə yolu ilə davam etdirilmişdir. Avropada onlara rəng nöqtəli Farsiya pişiyi deyilir. "CFA"-da onlar Fars növünün rəng bölməsi hesab olunur. - "Javanese" – "CFA"-da Rəng nöqtəli Qısa tüklünün uzuntüklü versiyası. WCF-də "Javanese" Şərq Uzun tüklü pişiyinin sinonimi kimi istifadə olunur. - "Neva Masquerade" – Rusiyada Sibir pişiklərinin Siam pişikləri və ya əlaqəli rəng nöqtəli pişiklərlə təbii və ya seçmə şəkildə çarpaz yetişdirilməsi nəticəsində yaranmışdır. O, Siam rəng nöqtəli genini daşıyır. - "Ocicat" – əvvəlcə Siam və Abyssinian pişiklərinin çarpaz yetişdirilməsi nəticəsində yaranmış xallı pişik. - "Ragdoll" – ABŞ-da "küçə pişikləri" əsas növündən seçmə şəkildə yetişdirilmişdir. O, Siam rəng nöqtəli mutasiya genini daşıyır. - "Savannah" – Savannah ev pişiyi ilə servalın hibridləşməsidir. (İlk nümunə Siam pişiyi ilə yetişdirilmişdir) - "Snowshoe" – 1960-cı illərdə Siam və iki rəngli Amerika Qısa tüklü pişiklərinin çarpaz yetişdirilməsi nəticəsində yaranmış krem və ağ rəngli, mavi gözlü və bəzi nöqtələri olan növ. - "Tonkinese" – əvvəlcə Siam pişiyi ilə Birma pişiyin çarpaz yetişdirilməsi nəticəsində yaranmışdır. - "Toybob" – Rusiya mənşəli pişik növü. O, Siam rəng nöqtəli genini daşıyır. Mədəniyyətdə Siam pişikləri 1930-cu illərdən bəri böyüklər və uşaqlar üçün ədəbiyyat və filmdə baş qəhrəman olmuşdur. Clare Turlay Newberry-nin "Babette" əsəri 1937-ci ildə Nyu-York mənzilindən qaçan Siam balasını təsvir edir. Britaniya nəşriyyatçısı Michael Joseph "Charles: Dostluq Hekayəsi" (1943) əsərində Siam pişiyi ilə münasibətini qeyd edir. Disney-in "Lady and the Tramp" (1955) filmindəki "Siam Pişiyi Mahnısı" səhnəsində "Si" və "Am" adlı pişiklər təqdim olunur, hər ikisi növün mənşəyi olan Tailandın keçmiş adı ilə adlandırılmışdır. 1958-ci il "Bell, Book and Candle" film adaptasiyasında Kim Novak-ın Siam pişiyi "Pyewacket", cadugərlərin tanışı rolunu oynayır.
https://www.purina.co.uk/find-a-pet/cat-breeds/siamese
https://cfa.org/breed/siamese/
https://www.petplan.co.uk/pet-information/cat/breed/siamese/
https://icatcare.org/advice/siamese/
https://www.thesprucepets.com/facts-about-siamese-cats-4173491
https://www.petmd.com/cat/breeds/siamese
https://www.trupanion.com/en-ca/pet-blog/article/siamese
https://www.dailypaws.com/siamese-cat-breed-7491043
https://www.life-with-siamese-cats.com/
https://www.webmd.com/pets/cats/what-to-know-about-a-siamese-cat
https://en.wikipedia.org/wiki/Siamese_cat#History
Tarix : 22 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
