Səsli kitablar - Adi kitabların oxunmasını bir çox insan üçün daha əlverişli edən, yazılı mətni səslə ifadə edən kitab formatı. Bu format, xüsusilə görmə zəifliyi və ya oxuma çətinliyi yaşayan insanlar üçün faydalıdır, amma bununla yanaşı, hər kəsin həyatını asanlaşdıran oxuma üsuludur. Səsli kitablar texnologiyanın inkişafı ilə daha geniş yayılmış və populyarlaşmışdır. Səsli kitablar, yalnız fiziki disklərlə deyil, həm də müxtəlif rəqəmsal platformalar vasitəsilə asanlıqla əldə edilə bilər. Tarixi Səsli kitabların tarixi çox qədim deyil. İlk səsli kitablar 1930-cu illərdə daha çox görmə zəifliyi olan insanlar üçün nəzərdə tutulmuşdur. 1930-cu ildə, "Recording for the Blind" adlı təşkilatın təsis olunması ilə səsli kitabların sistemli şəkildə yayılmasına başlanmışdır. İlk səsli kitablar vinil disklərdə və ya magnetofon lentlərində saxlanılırdı. Bu dövrün səsli kitabları əsasən təhsil məqsədli və ya xüsusi ehtiyacları olan insanlara yönəlmişdi. Səsli kitabların yaranması, 1877-ci ildə Thomas Edison tərəfindən fonoqrafın icadı ilə mümkün oldu. İlk dəfə fonoqrafa söylənən sözlər, Edisonun "Mary Had a Little Lamb" adlı şeirini oxuması oldu və bu, səsli şəkildə qeydə alınmış ilk şeir nümunəsi idi. 1878-ci ildə Britaniyada Krallıq İnstitutunda keçirilən nümayişdə "Hey Diddle Diddle, the Cat and the Fiddle" və Tennysonun şeirindən bir sətir də yer aldı ki, bu da texnologiyanın başlanğıcından etibarən səsli ədəbiyyatla əlaqənin qurulmasına səbəb oldu. Amma bu kiçik cümlələr səsli kitabın ilkin nümunəsi deyil, sadəcə bünövrəsi hesab olunurdu. Səsli kitablar, ilkin dövrlərdə əldə edilməsi çox çətin idi. Kitabların lentə və ya disklərə yazılması çox vaxt aparırdı və bu da onların yayılmasını məhdudlaşdırırdı. Sonrakı illərdə səsli kitablar texnoloji inkişaflarla daha geniş kütlələrə çatmağa başladı. 1990-cı illərdə CD-lər, internet və sonradan rəqəmsal fayl formatları səsli kitabların istehsalını və yayılmasını asanlaşdırdı. İlk rəqəmsal səsli kitablar MP3 formatı sayəsində, internet üzərindən onlayn olaraq yüklənə və ya yayımlana bilirdi. Rəqəmsal platformalar Bugün səsli kitabların yayılması demək olar ki, bütün dünyada çox asan və əlverişlidir. Bir çox rəqəmsal platforma səsli kitabların dinlənməsi üçün istifadə olunur. "Audible", "Scribd", "Apple Books" və "Libro.fm" kimi müxtəlif platformalar səsli kitabları satır və ya abunəlik əsasında istifadəçilərə təklif edir. "Royal National Institute of Blind People" (RNIB), Birləşmiş Krallıqda, "Talking Books" adlı kitabxana xidmətini təklif edən bir xeyriyyə təşkilatıdır. Səsli kitablar DAISY formatında təqdim olunur və oxucuya poçt vasitəsilə CD və ya USB yaddaş kartı şəklində göndərilir. Kitabxanada 30,000-dən çox səsli kitab mövcuddur. Bu kitablar kitabxana üzv olan əlillər üçün tamamilə pulsuzdur. RNIB hər il "Talking Books" xidmətini təxminən 4 milyon funt sterlinq ilə maliyələşdirir. Səsli kitablar həmçinin "YouTube" və "Spotify" kimi musiqi platformalarında da yayımlanır. Bəzən bu məzmunlar pulsuz olaraq təqdim olunur. Bu xidmətlər istifadəçilərə istədikləri kitabları dinləmə imkanı verir. Faydaları - Səsli kitablar, xüsusilə uzun səfərlər zamanı insanların kitab oxumasını təmin edir. Eyni zamanda sürücülər və ya işə gedən insanlar rahatlıqla səsli kitab dinləyə bilərlər. - Görmə zəifliyi olan və ya disleksiya kimi oxuma çətinlikləri yaşayan insanlar üçün səsli kitablar mükəmməl bir alternativdir. - Səsli kitablar həmçinin dərsliklər, elmi əsərlər və bədii ədəbiyyat kimi geniş çeşidləri əhatə edir, buna görə də istənilən mövzuda dinlənilə bilər. - Bəzi insanlar üçün yazılı mətndən oxumaq daha çətindir, amma səsli kitablar mətni səslə izah etdiyi üçün bəzən daha yaxşı anlaşılır və diqqət cəlb edir. - İnsanlar səsli kitabları dinləyərək müxtəlif işlərlə məşğul ola bilərlər. Səsli kitabların gələcəyi çox ümidverici görünür. Səsli kitabların tərcümələri və müxtəlif dillərdə təklif edilməsi ilə daha çox insanın beynəlxalq kitab bazarına çıxması mümkün olacaq.
https://en.wikipedia.org/wiki/Audiobook
https://www.pbs.org/newshour/arts/a-short-history-of-the-audiobook-20-years-after-the-first-portable-digital-audio-device
https://www.listening-books.org.uk/timeline-the-history-of-the-audiobook
https://www.thecuriousreader.in/infographic/audiobooks-history/
https://pruvaakademi.com.tr/sesli-kitap-nedir/?srsltid=AfmBOordwihDbsKI4DXkkcfoZpfKAOA-NZKDTnJKLU5nu20SJKOBsRJP
https://seslenenkitap.com/sesli-kitap-nedir/
https://loqmedia.com/the-history-of-audio-books/
Tarix : 19 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
