Şərq kəklikləri - Centrocercus cinsinə aid olan kəklik növləri. Bu cinsə iki növ daxildir: Gunnison kəkliyi (Centrocercus minimus) və böyük şərq kəkliyi (Centrocercus urophasianus). Bu quşlar ABŞ-nin şimal-mərkəzi və qərb bölgələrinin geniş ərazilərində, həmçinin Kanadanın Alberta və Saskatchewan əyalətlərində yayılmışdır. Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı (IUCN) 2020-ci ildə C. minimus növünü “təhlükə altında”, 2016-cı ildə isə C. urophasianus növünü “təhlükəyə yaxın” kimi təsnif etmişdir. Adlar Elmi ad olan Centrocercus yunan dilində “kentron” (dəyənək) və “kerkos” (quyruq) sözlərindən götürülmüşdür. Bu ad quşun quyruq formasını əks etdirir. Urophasianus isə yunan dilində “oura” (quyruq) və “phasianos” (qırqovul) sözlərindən yaranmışdır. “Qırqovul” sözü ilk dəfə Gürcüstanda yerləşən Fasis çayı (indiki Rioni çayı) vadisində yaşayan bir quş növünə aid edilmişdir. Lexikoqraf Noy Websterin (1806) sözlərinə görə, Lyuis və Klarkın dövründə “qırqovul” sözü “gallinaceous quşlar” üçün istifadə olunurdu. “Gallinaceous” isə “ev quşları və ya gallinae” mənasını daşıyırdı. Hazırda Galliformes fəsiləsinə qırqovullar, kəkliklər, hind toyuğu, bildirçinlər və bütün ev quşları daxildir. Şərq kəklikləri ümumi olaraq “sagehen”, “sage grouse”, “sage cock”, “sage chicken” və ya “cock of the plains” kimi tanınır. Tarix Şərq kəklikləri uzun müddətdir ki, Amerika yerli mədəniyyətində tanınır. Bu quşlar Kolumbdan əvvəlki dövrdə qidalanma mənbəyi kimi istifadə edilmiş və müəyyən ənənəvi mərasimlərdə təmsil olunmuşdur. Şərq kəklikləri əvvəllər ABŞ-nin qərb əyalətlərinin çoxunda, 16 fərqli ştatda yayılmışdı. Lyuis və Klark öz dövrlərində şərq kəkliyi ilə yanaşı beş fərqli gallinaceous quş növünü kəşf etdilər: Kolumbiya bizquyruq kəkliyi, tünd kəklik, Franklin kəkliyi, Oregon kəkliyi və dağ bildirçini. Onlar bu quşlar haqqında məlumatı ilk dəfə Avropa məskunlaşanlarına geniş yaydılar. ABŞ hərbi məsələləri 2016-cı ilin sentyabrında Milli Müdafiə Təyinat Aktı (NDAA) Konqresdə dayandırıldı, çünki Prezident Trump şərq kəkliyinin ən azı 2025-ci ilə qədər federal nəsli kəsilməkdə olan növlər siyahısına daxil edilməməsi ilə bağlı dil tələbləri olmadıqca NDAA-nın Nümayəndələr Palatasında səsverməyə qoyulmasına icazə verməyəcəyini bildirdi. Prezident Trump bu məsələ ilə bağlı veto təhdidi etdi və Senatın Silahlı Qüvvələr Komitəsinin sədri bunun dəstəklənəcəyinə inanırdı. ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin şərq kəkliklərinin qorunması üçün xərcləri təxminən 200,000 ABŞ dollarıdır. Şərq kəkliklərinin populyasiyası təsdiqlənmiş səkkiz hərbi baza var: Yuta ştatında Dugway Proving Ground və Tooele Army Depot; Vayominq ştatında Sheridan Training Area və Camp Guernsey; Nevada ştatında Hawthorne Army Depot və Nellis Air Force Base; Vaşinqton ştatında Yakima Training Center və Aydaho ştatında Mountain Home Air Force Base.
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/sage-grouse-centrocercus-urophasianus
https://www.fs.usda.gov/database/feis/animals/bird/cent/all.html
https://birdsoftheworld.org/bow/species/saggro/cur/introduction
https://www.registrelep-sararegistry.gc.ca/virtual_sara/files/cosewic/sr_greater_sage_grouse_0500_e.pdf
https://fieldguide.wildlife.utah.gov/?species=centrocercus%20urophasianus
https://www.registrelep-sararegistry.gc.ca/virtual_sara/files/cosewic/sr_greater_sage_grouse_0808_e.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/Centrocercus
Tarix : 24 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
