Şərq fibisi (Sayornis phoebe) - Kiçik bir quruda yaşayan quş növü. Cins adı olan "Sayornis", Charles Lucien Bonaparte tərəfindən "Say's phoebe" (Muscicapa saya) üçün istifadə edilən "Say" hissəsi və qədim yunan dilində "quş" mənasını verən "ornis" sözündən yaranmışdır. "Phoebe" isə Roma ay ilahəsi Diananın alternativ adıdır, lakin eyni zamanda quşun çağırışını təqlid etmək üçün seçilmiş ola bilər. Təsvir Ölçülər: -Uzunluq: 14–17 sm -Çəki: 16–21 qram -Qanad aralığı: 26–28 sm Bu növ xüsusilə kiçik kəkliyini şişirdikdə olduqca böyük başlı görünür. Üst hissələri boz-qəhvəyi rəngdədir. Ağ boğazı, çirkli boz sinəsi və sarımtıl alt hissələri var, çoxalma mövsümündə alt hissələri daha ağ rəng alır. Hər qanadında iki zəif sarımtıl zolaq var. Göz ətrafında halqa və qanad zolaqları olmaması, həmçinin tamamilə tünd dimdiyi ilə digər Şimali Amerika milçəkqapanlarından fərqlənir. Şaxələrdə oturarkən quyruğunu yuxarı-aşağı hərəkət etdirir. Şərq fibisinin çağırışı kəskin bir "çip" səsidir, mahnısı isə adını aldığı "fi-bi" səsidir. Şərq fibisi ilə görünüş baxımından çox oxşar olan şərq ağac fibisi (Contopus virens) də var. Şərq fibisinin açıq rəngli hissələrində adətən olan sarımtıl çalarlar şərq ağac fibisində yoxdur və buna görə də qanad zolaqları daha aydın və ziddiyyətlidir. Həmçinin, quyruğunu hərəkət etdirmir və çoxalma ərazilərinə daha gec gəlir, baxmayaraq ki, qışlama ərazilərinə təxminən eyni vaxtda yola düşür. Şərq fibisi tez-tez körpülər və binalar kimi insan tikililərində yuva qurur. Yuva qurma fəaliyyəti aprelin ilk günlərində başlaya bilər. Yuva açıq bir fincan şəklindədir, çəmən və mamırla örtülmüş palçıq əsası var və qaya yarıqlarında və ya insan tikililərində qurulur; iki ilə altı yumurta qoyulur. Hər iki valideyn balalara qulluq edir və adətən ildə iki dəfə bala böyüdür. Şərq fibisi bəzən qəhvəyi başlı inəkquşunun (Molothrus ater) yuva parazitliyinə qurban olur. Yaşayış mühiti Şərq fibisi şəhər mühitinə yüksək dərəcədə uyğunlaşmışdır. Əsasən meşəlik ərazilərdə, xüsusilə çay kənarlarında və kənd təsərrüfatı sahələrində tapılır. Şərq fibisi açıq ərazilərdən qaçır və ağacların altında, kolluqlarda və ya asılmış yerləri seçir. Lakin qışda köç zamanı və ya çoxalma mövsümündə meşə kənarlarında və digər su mənbələrinin bol olduğu ərazilərdə tez-tez görünür. Çoxalma Şərq fibisi şərqi Şimali Amerikada, cənub-şərq sahil bölgələri istisna olmaqla, çoxalır. Çoxalma yaşayış mühiti açıq meşəliklər, kənd təsərrüfatı sahələri və şəhərətrafı ərazilərdir, tez-tez su yaxınlığında tapılır. Bu növ həşəratlarla qidalanır və tez-tez qidalanarkən görünən şaxələrdə oturur. Soyuq havalarda həmçinin meyvə və giləmeyvələrlə də qidalanır. Qidalanma Yay aylarında qidasının böyük bir hissəsini həşəratlar təşkil edir; kiçik eşşək arıları, arılar, böcəklər, milçəklər, yalançı böcəklər və çəyirtkələr daxildir. Həmçinin bəzi hörümçəklər, gənələr və minayaqlılarla da qidalanır. Soyuq aylarda tez-tez kiçik meyvə və giləmeyvələr yeyir. Köç Şərq fibisi köçəri bir quşdur və qışı ABŞ-nin ən cənub hissələrində və Mərkəzi Amerikada keçirir. Qərbi Avropaya çox nadir hallarda səyyah kimi gəlir. Bu, yazda çoxalma ərazilərinə ilk qayıdan və payızda ən son tərk edən quşlardan biridir. Çoxalma ərazilərinə martın ortalarından sonlarına qədər gəlir, lakin digər köçəri quşlarla təxminən eyni vaxtda, sentyabr və oktyabrın əvvəllərində qışlama ərazilərinə qayıdır; son 100 ildə köç vaxtları dəyişməz qalıb. Böyük Düzənliklərdə keçən əsrdə yanğınların qarşısının alınması və ağac əkilməsi nəticəsində şərq fibisinin qərbə doğru yayılması, həmçinin bir çox digər quş növünün yayılması asanlaşmışdır. Ədəbiyyatda Fibilər Robert Frostun 1923-cü ildə nəşr olunan "The Need of Being Versed in Country Things" şeirində görünür. Şeir, yanaraq məhv olmuş ferma evindən sonra tərk edilmiş bir fermada anbarda yuva quran fibiləri təsvir edir. Şeir belə bitir: "Kənd işlərini bilmək lazımdır/Fibilərin ağlamadığına inanmaq üçün". Həmçinin, Mary Oliverin "The Messenger" şeirində də, fibilər yer alır.
https://www.allaboutbirds.org/guide/Eastern_Phoebe/id
https://www.audubon.org/field-guide/bird/eastern-phoebe
https://ebird.org/species/easpho
https://en.wikipedia.org/wiki/Eastern_phoebe
https://animaldiversity.org/accounts/Sayornis_phoebe/
https://txtbba.tamu.edu/species-accounts/eastern-phoebe/
https://birdsoftheworld.org/bow/species/easpho/cur/introduction
Tarix : 25 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
