Səhra gecə kərtənkələsi (Xantusia vigilis) - Kaliforniyanın cənub-şərqi Sierra və San Qabriel dağlarından Aşağı Kaliforniyaya, cənubi Nevada, cənub-qərbi Yuta və Arizonanın ekstrem qərb ərazilərinə qədər yayılmış bir gecə kərtənkələsi növü. Təsvir Səhra gecə kərtənkələsinin burun-tullana uzunluğu (SVL) 1,5-2,75 düym (3,8-7,0 sm) arasında dəyişir və quyruğu təxminən eyni uzunluqdadır. Kərtənkələnin rəngi adətən boz, sarı-qəhvəyi və ya zeytun rəngindədir. Adına baxmayaraq, gecə kərtənkələləri gündüz fəallıq göstərir. Rənglərini asanlıqla dəyişə bilirlər, axşam saatlarında açıq zeytun rəngindən gündüz tünd qəhvəyi rənginə qədər. Yaxşı dırmanma qabiliyyətinə malikdir və adətən termitlər, kiçik həşəratlar, hörümçəklər və digər buğumayaqlılarla qidalanır. Səhra gecə kərtənkələsi sürünənlər üçün kiçik bir növdür, orta yetkin dişi fərdlərin ümumi uzunluğu 80 mm, çəkisi isə 1,3 q-dır. Orta yetkin erkək Xantusia vigilis isə 65 mm uzunluğunda və 1,1 q çəkidədir. Erkək səhra gecə kərtənkələləri dişilərdən daha açıq rəngli və qısa olmaqla fərqlənir. Həmçinin daha qalın və enli quyruğa, həmçinin böyüdülmüş femoral deşiklərə malikdirlər. Əksər səhra gecə kərtənkələlərinin 12 uzununa qarın pulcuqları və orta hissədə 30-50 dənəvər bel pulcuqları var. Hər bir gözün üstündə supraorbital pulcuqlar (burun sümüyü ətrafında bir, frontal hissədə iki və parietal hissədə iki) var. Adətən bədənləri boyunca rəng açıq bozdan qəhvəyiyə qədər dəyişir. Çox vaxt tək və vahid rəngdə olsalar da, bəzi növlərdə tünd ləkələr tapılmışdır. Yaşayış yeri və yayılma arealı Bu kərtənkələ quru və yarı-quru ərazilərdə yaşayır. Gündüz tez-tez qaya yarıqlarında və ya yıxılmış bitki qalıqlarının altında tapıla bilir. Adətən Yosua ağacı, İspan xəncəri və İspan bayoneti kimi yucca növləri ilə əlaqələndirilir. X. vigilis ABŞ-nin cənub-qərb sahilində və Meksikanın şimal bölgələrində tapıla bilir. X. vigilis Mohave və Sonora səhralarında, cənubi Kaliforniya və Aşağı Kaliforniya boyunca geniş yayılmışdır. X. vigilis-in kiçik populyasiyaları qərbi Arizonada, Mərkəzi Kaliforniyadakı bəzi sahil silsilələrində, Kolorado, Sierra Nevada və Yuta ərazilərində tapılmışdır. Sosial davranış Bütün gecə kərtənkələləri kimi, səhra gecə kərtənkələsi də vivipardır, canlı bala doğur və avqustdan dekabra qədər 1-3 bala verir. Kərtənkələlər üçün qeyri-adi olaraq, ata-ana cütlüyü və balalardan ibarət ailə sosial qrupları formalaşdırır, balalar illərlə ailə ilə qala bilər. Balalar özləri qidalanmaq qabiliyyətinə malikdirlər, lakin qohumları ilə birlikdə yığışırlar. Onlar valideynlərindən və böyük qardaş-bacılarından birbaşa qayğı almırlar və ailə üzvləri ilə qalmağın üstünlükləri hələ məlum deyil. Körpə kərtənkələlər yaxşı kamuflyaj olunublar və diş fırçasından çox da böyük deyillər.
https://www.ndow.org/species/desert-night-lizard/
http://www.wildherps.com/species/X.vigilis.html
https://www.californiaherps.com/lizards/pages/x.vigilis.html
https://nrm.dfg.ca.gov/FileHandler.ashx?DocumentID=2715
https://www.inaturalist.org/taxa/39484-Xantusia-vigilis
https://animalia.bio/stop_war
https://en.wikipedia.org/wiki/Desert_night_lizard
Tarix : 23 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
