Scipio Africanus - Roma Respublikasının ən məşhur və ən uğurlu hərbi liderlərindən biri. Onun adını bütün Roma dünyası ilə yanaşı, müasir tarixçilər də unutmazlıqla xatırlayır. Scipio, xüsusən ikinci Punika müharibəsi dövründə göstərdiyi strateji və döyüş qabiliyyəti ilə tanınmışdır və ən çox Karthacoğlu Hannibala qarşı qazandığı qələbələrlə yadda qalır. Erkən həyatı və karyerasının başlanğıcı Publius Cornelius Scipio Africanus (təxminən 236-183 BCE) Roma patrisilərindən birinin oğluydu. O, Roma aristokratiyasına mənsub idi və çox erkən yaşlardan etibarən hərbi və siyasi aləmdə özünü tanıtmağa başladı. Scipio, cavan yaşlarında atasının və böyük atasının müharibələrdəki qələbələrindən ilham almışdı və öz müharibə kariyerasına başlamaq üçün hər tərəfdən hazır idi. Scipio, xüsusilə 218 BCE ildə başlayan İkinci Punika müharibəsi zamanı Roma ordusunda xidmətə başladı. Bu dövr, Roma üçün böyük bir təhlükə və həmçinin böyük bir fürsət dövrü idi. Karthacoğlu Hannibalın Roma ərazisinə etdiyi hücumlar, Roma üçün təhlükəli bir vəziyyət yaratmışdı. Hannibal ilə qarşılaşma və qələbə İkinci Punika müharibəsi, Roma ilə Karthacoğlunun arasında, Mərkəzi Aralıq dənizinin idarəsi uğrunda döyüş idi. Karthacoğlunun komandanı Hannibal Barca, Roma ordusunu təəccübləndirərək, Alpları keçdi və Cannae döyüşü (216 BCE) kimi çox böyük bir zəfər qazandı. Bu döyüşdə Roma ordusu məğlub olmuş və çox sayda hərbçi öldürülmüşdü. Hannibalın üstünlüyü Roma üçün böyük bir sarsıntı yaratmışdı. Buna baxmayaraq, Scipio, Roma tərəfindən komanda verilən bir neçə strateji döyüşdə iştirak edərək özünü tanıtmağa başladı. O, xüsusən Ticino və Trasimene gölü döyüşlərində iştirak edərək Roma ordusunun müdafiəsinə rəhbərlik etmişdi. Lakin ən böyük sınaq Zama döyüşü (202 BCE) zamanı gəldi. Zama döyüşü və qələbə Zama döyüşü (202 BCE) Scipionun həyatının və Roma tarixinin ən mühüm döyüşlərindən biri oldu. Bu döyüş, Hannibalın komandanlıq etdiyi Karthacoğlulara qarşı, Scipionun rəhbərliyi altında Roma ordusunun qələbəsi ilə nəticələndi. Scipio, Hannibalın strateji üstünlüklərinə qarşı müxtəlif taktikalar tətbiq edərək döyüşü qazanmış və Karthacoğluların ən böyük müharibə liderinə qarşı qalib gəlmişdi. Zama döyüşü, Roma üçün yalnız hərbi bir qələbə deyildi, həm də Roma İmperatorluğunun gələcəyini təmin edən bir döyüş oldu. Bu qələbə nəticəsində Punika müharibəsi sona çatmış və Karthacoğlular ciddi şəkildə zəifləmiş, Roma isə Aralıq dənizinin ən güclü dövləti olmağa başlamışdır. Roma üzerindəki təsiri və qələbə qazanmış liderin ictimai həyatı Scipio Africanus, Zama qələbəsindən sonra böyük bir şöhret qazandı. Roma Senatında və cəmiyyətində yüksək mövqe tutan Scipio, həmçinin Afrikanus adı ilə tanınmağa başladı. Bu ad, ona verilən və onun qazandığı böyük qələbə ilə əlaqədar olaraq Karthacoğlulara qarşı qazandığı üstünlüyü simvolizə edirdi. Roma xalqı, Scipionun döyüşlərdəki taktiki müdrikliyinə və strateji bacarığına böyük qiymət verirdi. Lakin onun böyük uğurlarına baxmayaraq, Scipio, siyasi mübahisələr və şəxsi qarşıdurmalarla da qarşılaşdı. O, xüsusən bəzi Roma siyasi elitləri ilə olan münasibətlərində çətinliklərlə üzləşmişdi və bu, onun sonrakı illərini çətinləşdirdi. Son illər və vəfatı Scipio Africanus, Zama qələbəsindən sonra, bir müddət Roma siyasətində yüksək mövqe tutsa da, şəxsi və siyasi qarşıdurmalar səbəbindən həyatının son illərində məyus olmuşdur. Onun son illərində Romada keçirilən bir sıra siyasi mübahisələr, onun həyatını çətinləşdirmişdi. Lakin, tarixçilər onun dövrün ən böyük strateq və hərbi liderlərindən biri olduğunu qeyd edirlər. Scipio Africanus, təxminən 183 BCE ildə vəfat etdi. Onun ölümü Roma tarixinə bir əfsanə kimi yazıldı. Onun həyatına və müharibələrinə dair çoxsaylı tarix kitablarında əfsanəvi şəxsiyyət kimi yer verildi.

İstinadlar

https://tr.wikipedia.org/wiki/Publius_Cornelius_Scipio_(M%C3%96_236%27da_do%C4%9Fan_prokons%C3%BCl)

https://en.wikipedia.org/wiki/Scipio_Africanus

https://www.britannica.com/biography/Scipio-Africanus

https://www.thecollector.com/scipio-africanus-rome-greatest-general/

https://study.com/learn/lesson/scipio-africanus-biography-war-publius-cornelius.html

https://www.thelatinlibrary.com/imperialism/notes/scipio.html

https://www.britannica.com/biography/Scipio-Africanus/The-legend-of-Scipio

Tarix : 25 fevral 2025