Şatilyon döyüşü - 1870-ci ilin avqustunda, Fransa-Prussiya müharibəsi çərçivəsində baş vermiş döyüş. Bu döyüş, Napoleon III-in rəhbərlik etdiyi Fransız İmperatorluğu və Prussiya Krallığı arasında olub, hər iki tərəf üçün strateji və taktiki əhəmiyyətə malikdir. Döyüş, müharibənin gedişatını dəyişdirmiş və Fransanın məğlubiyyətinə səbəb olmuşdur. Əvvəlki vəziyyət və kontekst Fransa-Prussiya müharibəsi 1870-ci ilin iyul ayında başlayıb və Fransanın sürətli məğlubiyyəti ilə nəticələnmişdir. Müharibənin başlanğıcı, Fransanın Prussiya Krallığı ilə olan gərgin diplomatik münasibətlərdən qaynaqlanmışdır. Fransızlar, Prussiya'nın Almaniya birliyini yaratmaq istəyinə qarşı çıxırdılar və bunun qarşısını almaq üçün müharibəyə başlamışdılar. Fransız ordusu müharibə başlayanda bəzi çətinliklərlə üzləşdi. Prussiya ordusu isə daha yaxşı təchiz olunmuş və təşkilatlanmışdı, həmçinin Almaniya dövlətləri arasında sıx bir ittifaq var idi. Fransız ordusunun zəif tərəfləri, hərbi strategiyada sərt təcrübəsizlik və bir-birinə zidd komandanlıq göstərişləri idi. Döyüşün baş verməsi Şatilyon döyüşü, Fransa ordusunun əsas qüvvələrinin, Prussiya ordusu tərəfindən təqib edilməsi ilə əlaqədar yaranmış bir döyüşdür. Fransızlar, Prussiya ordusunun hücumlarını geri atmaq və təchizat xəttini qorumaq məqsədilə Şatilyon şəhərinə doğru çəkildilər. 18 avqust 1870-ci ildə Prussiya ordusu, Şatilyon ətrafında Fransız qoşunları ilə qarşılaşdı və döyüş başladı. Fransız qoşunları Şatilyon şəhəri ətrafında möhkəmləndirilmiş müdafiə qurmağa çalışdılar, lakin Prussiya ordusunun taktiki üstünlüyü, Fransızların müqavimətini qırmağa imkan verdi. Şatilyon döyüşü, ağır artilleriya döyüşləri, döyüşən piyadaların təmasları və hər iki tərəfdən qüvvələrin əzmli döyüşü ilə xarakterizə olunurdu. Döyüşün nəticələri Döyüşün sonunda Fransızlar ciddi itkilər verdilər və Prussiya ordusu üstünlük qazandı. Fransızlar, geri çəkilmək məcburiyyətində qaldılar və Şatilyon şəhərini tərk etdilər. Bu döyüş Fransız ordusunun məğlubiyyətini təmin etdi və müharibənin ümumi gedişatını əhəmiyyətli şəkildə dəyişdirdi. Fransızların Şatilyon döyüşündə məğlubiyyəti, Napoleon III-in strateji səhvlərinin və ordu rəhbərliyindəki problemlərin nəticəsi idi. Bu döyüş, həm də Parisin mühasirəyə alınması üçün əsas addım oldu. Napoleon III, döyüşdən sonra Prussiya qoşunları tərəfindən əsir alındı və Fransız İmperatorluğu sona çatdı. 1871-ci ilin yanvarında Parisin mühasirəyə alınması ilə Fransa sülh müqaviləsini imzalayaraq müharibəni itirdi və Almaniya İmperatorluğu quruldu. Şatilyon döyüşünün əhəmiyyəti Fransa İmperatorluğunun sona çatması: Şatilyon döyüşü, Napoleon III-in rəhbərlik etdiyi Fransa İmperatorluğunun süqutuna və yeni bir siyasi dövrün başlanğıcına səbəb oldu. Fransızlar müharibəni uduzdu və 1871-ci ildə Üçüncü Fransız Respublikası quruldu. Almaniya birliyinin yaranması Prussiya ordusunun zəfəri Almaniya Birliyinin yaranmasına gətirib çıxardı. 1871-ci ilin yanvar ayında Almaniya imperatoru I Vilhelm elan edildi. Fransız ordusunun güclü itkiləri Fransızlar yalnız döyüşdə deyil, həm də müharibənin sonunda ağır insan və ərazi itkiləri ilə qarşılaşdılar. Bu, Fransız hərbi təcrübəsinin yenidən qurulmasını tələb edirdi.
https://military-history.fandom.com/wiki/Battle_of_Ch%C3%A2tillon
https://warfarehistorynetwork.com/article/the-siege-of-paris/
https://edspace.american.edu/mapping-the-impressionist-imprint/socio-historical/paris-under-siege/
https://www.napoleon.org/en/history-of-the-two-empires/timelines/the-franco-german-war-of-1870-1871-part-3-the-consequences-of-the-fall-of-the-second-empire-and-the-end-of-the-war/
https://www.musee-armee.fr/expoFranceAllemagnes/presentation-en.html
https://www.thoughtco.com/franco-prussian-war-siege-of-paris-2360839
https://hoodmuseum.dartmouth.edu/objects/pr.974.137
Tarix : 16 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
