Şarl Jül Anri Nikol — Fransalı həkim və mikrobioloq. O, tif xəstəliyinin bitlər vasitəsilə yayıldığını kəşf etmiş və bu işinə görə 1928-ci ildə Fiziologiya və Tibb üzrə Nobel Mükafatını qazanmışdır. Nikol həmçinin yoluxucu xəstəliklərin öyrənilməsində mühüm töhfələr vermişdir. Həyatı Şarl Nikol 1866-cı il sentyabrın 21-də Fransanın Rouen şəhərində anadan olmuşdur. Atası Ejen Nikol həkim və professor, anası Mari Rikard isə evdar qadın idi. Üç oğlandan biri olan Şarl tibbə maraq göstərən ailə mühitində böyümüşdür. O, Parisdə tibb təhsili almış və 1893-cü ildə tibb dərəcəsi qazanmışdır. Təhsilini bitirdikdən sonra Rouenə qayıdaraq yerli xəstəxanada işləmişdir. 1903-cü ildə Nikol Tunisdəki Pasteur İnstitutunun direktoru təyin edilmiş və ömrünün çox hissəsini burada keçirmişdir. Tunis onun tif üzərindəki tədqiqatlarının mərkəzi olmuşdur. O, həyatını yoluxucu xəstəliklərin öyrənilməsinə həsr etmiş və 1936-cı il fevralın 28-də Tunis şəhərində ürək tutmasından vəfat etmişdir. Elmi töhfələri Nikolun ən böyük kəşfi tif xəstəliyinin (Rickettsia prowazekii bakteriyasının səbəb olduğu epidemik tif) bitlər vasitəsilə insandan insana yayıldığını sübut etməsidir. 1909-cu ildə Tunis Pasteur İnstitutunda çalışarkən o, tif xəstələrinin paltarlarında bitlərin olduğunu və bu parazitlərin xəstəliyi daşıdığını müşahidə etmişdir. Nikol şimpanzelər üzərində təcrübələr apararaq bitlərin nəcisi və ya dişləməsi ilə infeksiyanın ötürüldüyünü təsdiqləmişdir. Bu kəşf Birinci Dünya Müharibəsi zamanı tif epidemiyalarının qarşısını almaq üçün effektiv tədbirlərin (gigiyena və bitlə mübarizə) görülməsinə imkan yaratmışdır. Şəxsi həyatı və mirası Şarl Nikol 1895-ci ildə Alis Riko ilə evlənmiş və cütlüyün üç övladı – Mark, Pyer və Rene olmuşdur. Oğlu Mark Nikol da tanınmış yazıçı və filosof olmuşdur. Nikol sakit və işinə həsr olunmuş bir insan kimi tanınırdı, eyni zamanda ədəbiyyata maraq göstərirdi və bir neçə kitab yazmışdı, məsələn, “Naissance, Vie et Mort des Maladies Infectieuses” (Yoluxucu Xəstəliklərin Doğulması, Həyatı və Ölümü). Nikol 1928-ci ildə Nobel Mükafatı ilə yanaşı, Fransız Akademiyasının üzvlüyünə seçilmiş və Legion d’Honneur ordeni ilə təltif olunmuşdur. Onun şərəfinə Tunis Pasteur İnstitutu və Rouen Universitetindəki tibb mərkəzi onun adını daşıyır. Nikolun mirası tif xəstəliyinin yayılma mexanizminin kəşfi və yoluxucu xəstəliklərin öyrənilməsindəki pioner işləridir. Onun tədqiqatları müasir epidemiologiyanın əsasını qoyan əhəmiyyətli addımlardan biri olmuşdur.
https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1928/nicolle/biographical/
https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1928/nicolle/facts/
https://www.britannica.com/biography/Charles-Jules-Henri-Nicolle
https://www.pasteur.fr/en/institut-pasteur/history/charles-nicolle-1866-1936
https://catholicscientists.org/scientists-of-the-past/charles-nicolle-2/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2819868/
https://en.wikipedia.org/wiki/Charles_Nicolle
Tarix : 16 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
