Sarı meymun, ya da digər adı ilə Saimiri sciureus - Cənubi və Mərkəzi Amerikanın tropik meşələrində yaşayan, cəlbedici və sosial primatlardan biri. Bu növ, öz hərəkətləri ilə sürətli və çevik olması ilə məşhurdur və həmişə qruplar şəklində yaşayan canlılardır. Sarı meymunlar, zərif quruluşları və enerjili həyat tərzləri ilə bir çox heyvansevərin diqqətini çəkir. Fiziki xüsusiyyətləri Sarı meymunlar orta ölçülü primatlardır. Onların boyu ümumiyyətlə 30-40 sm arasında dəyişir, əlavə olaraq uzun və çox çevik quyruqları da onların bədən ölçüsünə daxil edilmir. Bu primatların xarakterik xüsusiyyəti, sarımtıl və bəzən açıq narıncı rəngdəki tüy örtükləridir ki, bu da onlara adını verir. Bəzi fərdlərin tüy örtüyü başlarının üstündə daha açıq rəngdə olur, bəzilərində isə tüy örtüyü bədənlərinin digər hissələrinə nisbətən daha sarıdır. Sarı meymunların əlləri və ayaqları çox çevikdir, onların uzun barmaqları tutma bacarığına sahibdir və ağaclarda asanlıqla hərəkət etmələrini təmin edir. Yüzləri kiçik və kəskin xüsusiyyətlərə malikdir, böyük gözləri isə onları daha da cazibədar edir. Ətraf mühit və yaşama sahəsi Sarı meymunlar əsasən Amazon meşələri, Orinoko hövzəsi və Cənubi Amerika'nın tropik bölgələri kimi yerlərdə yaşayırlar. Onlar xüsusilə sıx meşələrdə və böyük ağacların arasında, hündürlüyü daha yüksək olan ağaclarda çox vaxt tapılırlar. Bu meymunlar üçün ağaclar çox vacibdir, çünki onlar ağaclarda yem tapmağı, sığınacaq yaratmağı və bir-birləri ilə ünsiyyət qurmağı asanlıqla bacarırlar. Sarı meymunlar, həmçinin çox çevik olduqları üçün sıçrayışla bir ağacdan digərinə keçə bilirlər. Bu primatların həyatı ağacların budaqları arasında sürətlə hərəkət etməklə keçər, bu da onların qida axtarışında və təhlükələrdən qaçmalarında çox faydalıdır. Sosial həyat və davranış Sarı meymunlar sosial primatlardır və çox sayda fərddən ibarət qruplarda yaşamaq istəyirlər. Bu qruplar ümumiyyətlə 20-50 fərddən ibarət olur, bəzən isə daha böyük qruplar müşahidə edilir. Qrup daxilində fərdlər arasında sıx sosial əlaqələr mövcuddur. Bu primatlar çox vaxt bir-biriləri ilə kommunikasiya qurur, bu da onların gündəlik həyatlarını asanlaşdırır. Sarı meymunlar çox enerjili və aktiv heyvanlardır. Onlar hərəkətləri ilə diqqət çəkir və qrup üzvləri arasında əməkdaşlıq çox vacibdir. Həmçinin, bu meymunlar bir-birilərini təmizləyərək sosial bağlarını gücləndirirlər. Onlar tez-tez çığıraraq və müxtəlif səslərlə ünsiyyət qururlar. Bu səslər qrup daxilində xəbərdarlıq, qida tapılması və təhlükələrdən xəbərdar olunması kimi məqsədlər üçün istifadə olunur. Qida tərzi Sarı meymunlar omnivordur, yəni bitki və heyvan mənşəli qidaları yeyirlər. Onların pəhrizi çox çeşidlidir və meyvələr, toxumlar, giləmeyvələr, yarpaqlar, həşəratlar və kiçik heyvanlarla zəngindir. Qida tapma üçün ətraflarını diqqətlə izləyir və çox vaxt bir-biriləri ilə əməkdaşlıq edərək qida tapma işini sürətləndirirlər. Sarı meymunlar, qidalarını əsasən ağacların budaqlarından tapırlar, amma lazım gəldikdə yerə enərək qida axtara da bilərlər. Onlar sürətli və çevik olduğu üçün yem tapma prosesində heç vaxt çətinlik çəkmirlər. Təhlükələr və qorunma vəziyyəti Sarı meymunların başlıca təhlükəsi, onların yaşayış mühitinin məhv edilməsidir. Amazon meşələrinin deforestasiya edilməsi və insan fəaliyyətləri bu primatların təbii yaşam sahələrini azaldır. Həmçinin, qeyri-qanuni ov və heyvan ticarəti də onların sayını azaldır. Bəzi hallarda, sarı meymunlar heyvanat bağlarında ticarət məqsədilə istifadə edilir. Beynəlxalq Təbiət Qoruma İttifaqı (IUCN) sarı meymunları "Azalan Populyasiya" kateqoriyasına daxil edib. Bu, onların qorunmasının və təbii mühitlərinin bərpasının vacibliyini göstərir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Common_squirrel_monkey
https://www.inaturalist.org/taxa/43428-Saimiri-sciureus
https://en.wikipedia.org/wiki/Guianan_squirrel_monkey
https://www.gbif.org/species/7261989
https://www.nies.go.jp/biodiversity/invasive/DB/detail/10480e.html
https://ielc.libguides.com/sdzg/factsheets/guianan-squirrel-monkey
https://www.fws.gov/species/south-american-squirrel-monkey-saimiri-sciureus
Tarix : 27 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
