Samuel C. C. Ting (doğum tarixi: 1936) - Çin əsilli Amerikalı fizika alimi və yüksək enerjili fizika sahəsindəki ən tanınmış tədqiqatçılardan biri. O, xüsusən elementar hissəciklərin və onların qarşılıqlı təsirlərinin öyrənilməsi ilə məşhurdur. Ting, 1976-cı ildə quark strukturları ilə əlaqədar kəşf etdiyi "J-psi" hissəciyi ilə geniş tanınmışdır və bu kəşf 1976-cı ildə Nobel Fizika Mükafatını qazanmasına səbəb olmuşdur. Onun tədqiqatları, fizikanın əsas sahələrindən olan hissəcik fizikasının inkişafına böyük töhfə vermişdir. Erkən həyatı və təhsili Samuel Ting 1936-cı ildə Çin Xalq Respublikasının Anhui əyalətində doğulmuşdur. O, uşaqlıq illərini Çində keçirdikdən sonra, 1949-cu ildə ailəsi ilə birlikdə ABŞ-a köçmüşdür. Ting, təhsilini Massaçusets Texnologiya İnstitutunda (MIT) almış və burada fizika üzrə təhsilini davam etdirmişdir. O, 1962-ci ildə doktorluq dərəcəsini almış və yüksək enerjili fizika sahəsində araşdırmalar aparmağa başlamışdır. Ting-in tədqiqatlarının əsas sahəsi elementar hissəciklər və onların qarşılıqlı təsirlərinin öyrənilməsi olmuşdur. J-psi hissəciyinin kəşfi Ting-in ən məşhur kəşfi, 1974-cü ildə, J-psi hissəciyinin kəşfi olmuşdur. Bu kəşf, hissəcik fizikasında yeni bir dövrün başlanğıcı oldu. J-psi hissəciyi, "charm" quark və "anti-charm" quarklarının birləşməsindən yaranan bir növ qeyri-baryon hissəcikdir. Bu kəşf, quark modelinin daha da təkmilləşdirilməsinə və kvarkların təbiətinin daha yaxşı başa düşülməsinə gətirib çıxarmışdır. J-psi hissəciyinin kəşfi, o dövrün fizika cəmiyyətində böyük bir səs-küy yaratmışdır, çünki bu, əvvəllər nəzəri olaraq proqnozlaşdırılmış olsa da, əslində hissəciklər dünyasında tamamilə yeni bir hissəciyin varlığını sübut etdi. Bu kəşf, "charm" quarkının varlığını təsdiqlədi və nəticədə elementar hissəciklər barədəki anlayışları genişləndirdi. Nobel fizika mükafatı Ting, J-psi hissəciyinin kəşfinə görə, 1976-cı ildə Nobel Fizika Mükafatına layiq görülmüşdür. Mükafatı, onu təcrübədə bu hissəciyi aşkar edən alimi, həmçinin eyni zamanda bu kəşfi eyni vaxtda ABŞ-da çalışan digər fizika alimi Burton Richter ilə paylaşdı. Bu, quark modelinin daha da genişlənməsinə və elementar hissəciklərin təbiətini başa düşməyə böyük töhfə verdi. Çalışdığı layihələr və təcrübələr Samuel Ting, J-psi hissəciyinin kəşfi ilə yanaşı, digər mühüm eksperimental layihələrdə də iştirak etmişdir. Onun tədqiqatları xüsusən böyük yüksək enerjili hissəcik təcrübələri ilə əlaqədardır. Ting, xüsusən Fermi Milli Sürətli Tədqiqat Laboratoriyası (Fermilab) və Cern (Avropa Nüvə Araşdırmaları Təşkilatı) kimi dünya üzrə tanınmış təcrübə mərkəzlərində iştirak etmişdir. Əhəmiyyəti və müasir fizika Samuel Ting, yüksək enerjili fizika sahəsindəki tədqiqatları ilə elementar hissəciklərin daha dərindən anlaşılmasına imkan vermişdir. Onun işləri, hissəciklər dünyasında çoxsaylı yeni hissəciklərin tapılması ilə nəticələnmişdir və bu, fizika cəmiyyətində böyük əks-səda doğurmuşdur. Ting-in kəşfi, həmçinin kvark modelinin inkişafına və elementar hissəciklərin əsas təsnifatının təkmilləşdirilməsinə yönəldilmişdir. O, həmçinin, müxtəlif beynəlxalq elm təşkilatlarında və təcrübə mərkəzlərində tədqiqatlar aparmaqla yanaşı, bir çox tələbələrə və gənc fiziklərə rəhbərlik etmiş və onlara elmi dünyagörüşlərini inkişaf etdirməkdə kömək etmişdir. Təsiri və irsi Samuel Ting, elmi karyerası boyunca bir çox yeniliklərə imza atmış və müasir fizikanın əsas istiqamətlərinə böyük təsir göstərmişdir. Onun elementar hissəciklər və onların qarşılıqlı təsirləri ilə bağlı apardığı tədqiqatlar, yalnız J-psi hissəciyinin kəşfi ilə məhdudlaşmamış, həmçinin "charm" quarkının və digər yeni kvarkların tapılması ilə nəticələnmişdir. Ting, Nobel mükafatı və digər elmi nailiyyətləri ilə tanınsa da, onun ən böyük irsi, fizikanın daha mürəkkəb təbəqələrinin başa düşülməsinə verdiyi töhfələrdir. Onun işləri, gələcək tədqiqatçılara ilham verir və elementar hissəciklər sahəsində yeni kəşflərə yol açır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_C._C._Ting
https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1976/ting/biographical/
https://physics.mit.edu/faculty/samuel-ting/
https://www.britannica.com/biography/Samuel-C-C-Ting
https://www.pbs.org/becomingamerican/ap_pjourneys_bio2.html
https://infinite.mit.edu/video/samuel-cc-ting-0
https://mediatheque.lindau-nobel.org/laureates/ting
Tarix : 26 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
