Salsa20 - Sürətli, təhlükəsiz və sadə bir simmetrik axın şifrələmə alqoritması. Bu alqoritm, məlumatların şifrələnməsi üçün 128 və ya 256 bitlik açarlardan istifadə edir. Mahiyyəti Salsa20, performansı və təhlükəsizlik xüsusiyyətləri ilə fərqlənir və həm yüksək sürət tələb edən sistemlərdə, həm də məhdud resurslara malik cihazlarda geniş istifadə olunur. Salsa20-nin əsas məqsədi, məlumatları axın halında şifrələməkdir. Bununla yanaşı, yüksək səviyyədə təhlükəsizlik təmin edir və müxtəlif növ kriptoloji hücumlara qarşı dayanıqlıdır. Tarix Salsa20, 2005-ci ildə məşhur kriptoloq Daniel J. Bernstein tərəfindən təqdim edilmişdir. Bu alqoritm, eSTREAM layihəsinin bir hissəsi olaraq inkişaf etdirilmişdir. eSTREAM, axın şifrələmə sistemlərinin performans və təhlükəsizlik baxımından tədqiqi və optimallaşdırılması üçün yaradılmış bir layihədir. Salsa20 bu layihə çərçivəsində təklif olunmuş və geniş təhlil edilmişdir. Layihənin nəticəsində Salsa20 yüksək dərəcədə etibarlı və sürətli axın şifrələmə metodu olaraq təsdiqlənmişdir. Salsa20, məlumatları şifrələmək üçün bir açar, başlanğıc vektoru (nonce), və sayğac (counter) istifadə edir. Bu elementlərin birləşməsi ilə unikal bir açar axını yaradır və məlumatı bu axınla XOR əməliyyatı tətbiq edərək şifrələyir. Xüsusiyyətlər Salsa20 512-bitlik bloklarla işləyir. Şifrələmə prosesi üçün 20 dövr (round) istifadə olunur. Bunun daha az dövrlü variantları da mövcuddur, məsələn Salsa20/12 və Salsa20/8. 128 və ya 256 bitlik açarları dəstəkləyir. İş prinsipi - Başlanğıc: Şifrələmə prosesi zamanı açar, nonce və sayğac Salsa20-nin daxili matrisinə daxil edilir. - Xaotik transformasiya (Chaotic Transformation): Bu matris 20 dövr ərzində bir sıra qeyri-xətti transformasiyalardan keçir. Bu proses, məlumatın təsadüfi bir axına çevrilməsini təmin edir. - XOR əməliyyatı: Yaradan axın, məlumatla XOR əməliyyatı vasitəsilə birləşdirilərək şifrələnmiş mətn alınır. Tətbiq sahələri - VPN xidmətləri: Məlumatların təhlükəsiz ötürülməsi üçün istifadə olunur. - TLS/SSL Protokolları: Hər nə qədər bu protokollarda AES daha geniş istifadə olunsa da, Salsa20 bəzi xüsusi tətbiqlərdə üstünlük qazanır. - Disk şifrələmə: Fayl və disk şifrələmə sistemlərində təhlükəsiz və sürətli məlumat qorunması üçün istifadə edilir. - Mobil cihazlar: Yüngül və sürətli olduğu üçün məhdud resurslu cihazlarda effektiv işləyir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Salsa20
https://cr.yp.to/salsa20.html
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-540-68351-3_8
http://www.crypto-it.net/eng/symmetric/salsa20.html
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cr.yp.to/snuffle/salsafamily-20071225.pdf
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cr.yp.to/chacha/chacha-20080128.pdf
https://cr.yp.to/snuffle.html
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cr.yp.to/snuffle/xsalsa-20110204.pdf
https://www.ciphergoth.org/crypto/salsa20/
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://eprint.iacr.org/2013/328.pdf
https://git.kernel.org/pub/scm/linux/kernel/git/torvalds/linux.git/commit/?id=818e607b57c94ade9824dad63a96c2ea6b21baf3
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.ietf.org/proceedings/89/slides/slides-89-cfrg-1.pdf
Tarix : 12 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
