Saat sürüşməsi - Bir saatın istinad saatı ilə eyni sürətlə işləmədiyi bir neçə əlaqəli fenomen. Mahiyyəti Yəni bir müddət sonra saat "bir-birindən uzaqlaşır" və ya digər saatdan tədricən desinxronlaşır. Bütün saatlar sürüşməyə məruz qalır və yenidən sinxronizasiya edilmədikdə, nəticədə fərqliliyə səbəb olur. Bu fenomen, həm mexaniki, həm də elektronika cihazlarında, xüsusilə şəbəkə zaman sinxronizasiyası və məlumat ötürülməsi ilə əlaqəli tətbiqlərdə böyük əhəmiyyət kəsb edir. Saat sürüşməsi, məlumatların sinxronizasiyası və dəqiq vaxt ölçülməsi tələb edən sistemlərdə ciddi problemlərə yol aça bilər. Məsələn, kompüter şəbəkələrində və məlumat bazalarında yanlış zaman qeydiyyatı, səhv məlumatların daxil olması və ya sistemin çökməsi ilə nəticələnə bilər. Saat sürüşməsi xüsusilə uzun müddət işləyən sistemlərdə və yüksək dəqiqlik tələb edən sahələrdə (məsələn, kosmik tədqiqatlar və maliyyə əməliyyatları) nəzərə alınmalıdır. Atomik olmayan saatlar (ingiliscə In Non-Atomic Clocks ) Məsələn, mexaniki və ya kuvars saatlarında, saat sürüşməsi mexaniki qüsurlar, temperatur dəyişiklikləri, hava təsirləri kimi müxtəlif faktorlardan qaynaqlanır. Bu cür saatlar, ümumiyyətlə ideal olaraq etibarlı olmurlar və vaxtın düzgün ölçülməsini təmin etmək üçün əlavə düzəlişlər tələb olunur. Saatın sürüşməsi izləmək və düzəltmək üçün əllə və ya elektronika vasitəsilə təkrarlanan tənzimləmələr tələb olunur. Atomik saatlar (ingiliscə Atomic Clocks) Təkrarlanan atom reaksiyalarına əsaslanan dəqiq zaman ölçmə cihazlarıdır. Atomik saatlarda saat sürüşməsi son dərəcə azdır və bu səbəbdən yüksək dəqiqlik tələb edən sahələrdə geniş istifadə olunur. Atomik saatların əsas prinsipi, atomların enerji səviyyələrinin arasındakı keçidlərə əsaslanır və bu keçidlər zamanın ölçülməsində sabit və etibarlı siqnal verir. Atomik saatlar, qlobal zaman sinxronizasiyası, kosmik tədqiqatlar, GPS sistemləri və digər yüksək dəqiqlik tələb edən sahələrdə mühüm rol oynayır. Nisbilik (ingiliscə Relativity ) Saat sürüşməsi həmçinin, xüsusi və ümumi nisbilik nəzəriyyələrinin nəticəsi olaraq da meydana gələ bilər. Albert Eynşteynin nisbilik nəzəriyyəsi, zamanın müşahidəçinin sürətinə və cazibə qüvvəsinin gücünə görə dəyişdiyini göstərir. Bu fenomenə "zamanın uzanması" və "gravitasiyalı sapma" kimi ifadələr də tətbiq olunur. Bu fenomenlər, kosmosda və yüksək sürət və cazibə sahələrində işləyən saatların doğru ölçülməsi üçün nəzərə alınmalıdır. Problemlər Təsadüfi ədəd generatoru (ingiliscə Random Number Generators-RNG) kompüter sistemlərində müəyyən bir sıxlıqla rastlanan hadisələrin simulyasiyası üçün istifadə olunur. Bu yaradıcılar, saat sürüşmələrinə reaksiya verə bilər, çünki təsadüfi sayı yaradıcıları çox zaman sistemin saatına və zamanın ölçülməsinə əsaslanır. Saat sürüşməsi, təsadüfi sayıların düzgün və ədalətli yaradılmasında problemlərə yol aça bilər. Saat sürüşməsinin təsiri RNG-lərdə, xüsusilə şəbəkə təhlükəsizliyi sahələrində və kriptoqrafik tətbiqlərdə əhəmiyyətlidir. Çünki RNG-lər düzgün işləmədikdə, güvənli məlumat şifrələmə və digər təhlükəsizlik tədbirləri zəifləmiş ola bilər. Saat sürüşməsi, zamanın düzgün ölçülməsinin və sinxronizasiyasının vacib olduğu çox sayda tətbiq sahəsində problemlərə səbəb ola bilər.
https://en.wikipedia.org/wiki/Clock_drift#:~:text=Clock%20drift%20refers%20to%20several,desynchronizes%20from%20the%20other%20clock.
https://www.theverge.com/2015/4/22/8466681/most-accurate-atomic-clock-optical-lattice-strontium
https://www.nature.com/articles/522016a
https://www.astronomy.ohio-state.edu/pogge.1/Ast162/Unit5/gps.html
https://en.wikipedia.org/wiki/No_Starch_Press
https://www.sciencedirect.com/topics/engineering/clock-drift
https://inet.omnetpp.org/docs/showcases/tsn/timesynchronization/clockdrift/doc/index.html
https://stackoverflow.com/questions/102064/clock-drift-on-windows
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1155/2008/583162
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://murdoch.is/papers/ccs06hotornot.pdf
Tarix : 11 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
