Reed–Solomon kodları (RS kodları) - Blok kodları sinfinə aid olan və səhvlərin düzəldilməsi üçün istifadə edilən güclü irəli-düzəltmə (FEC – Forward Error Correction) metodu. Tarix 1960-cı ildə Irving S. Reed və Gustave Solomon tərəfindən təqdim olunmuş bu metod rabitə sistemlərində və məlumat saxlama texnologiyalarında geniş tətbiq olunur. Reed–Solomon kodları sonlu sahələr (Galois sahələri) üzərində çoxhədli riyaziyyatına əsaslanaraq məlumatdakı səhvləri aşkarlayır və düzəldir. Reed–Solomon kodları MIT Lincoln Laboratoriyasında Irving S. Reed və Gustave Solomon tərəfindən 1960-cı ildə icad edilmişdir. Əvvəlcə nəzəri xarakter daşıyan bu kodlar 1980-ci illərdə rəqəmsal rabitə və məlumat saxlama sistemlərində geniş tətbiq olunmağa başlamışdır. NASA, CD və DVD texnologiyaları, eləcə də mobil rabitə şəbəkələrində Reed–Solomon kodlarından geniş istifadə olunur. Reed–Solomon kodları (n, k) blok kodları şəklində ifadə edilir: n – məlumat + əlavə qoruyucu simvolların (paritet simvollarının) birlikdə uzunluğudur., k – orijinal məlumatın uzunluğudur, t = (n - k)/2 – düzəldilə bilən səhv simvollarının maksimal sayı. Yəni ki, Reed–Solomon kodlarının maksimum düzəldə biləcəyi səhv simvollarının sayını göstərir. Bu kodlar sonlu sahədə çoxhədli interpolasiyadan istifadə edərək məlumatı qoruyur. Reed–Solomon kodları adi rəqəmlərlə deyil, GF(2^m) Galois sahəsində olan elementlərlə işləyir. Bu, kodların səhvləri daha effektiv aşkarlayıb düzəltməsinə kömək edir. Burada m sahənin ölçüsünü təyin edən parametrdir. m nə qədər böyükdürsə, bir o qədər böyük Galois sahəsi istifadə olunur. Daha böyük sahələr daha güclü kodlaşdırma və səhv düzəltmə imkanı verir. Kodlaşdırma zamanı verilən məlumat çoxhədli kimi modelləşdirilir və səhvlərin düzəldilməsi üçün paritet simvolları əlavə edilir: - Məlumatın çoxhədli kimi təqdim edilməsi - Kodlayıcı çoxhədlinin qurulması - Paritet simvollarının əlavə edilməsi - Kodlanmış siqnalın ötürülməsi və ya saxlanması Kodlaşdırma Galois sahəsində çoxhədli riyaziyyatı əsasında aparılır və məlumatın daha etibarlı ötürülməsinə imkan yaradır. Tətbiq sahələri Peyk və kosmik rabitə – NASA-nın Voyager kosmik proqramında istifadə olunmuşdur. Rəqəmsal yaddaş qurğuları – CD, DVD, Blu-ray disklərində səhv düzəltmə üçün tətbiq edilir. Mobil və simsiz rabitə – LTE, 5G və Wi-Fi texnologiyalarında istifadə olunur. Barkodlar və QR kodlar – Məlumat itkisinin qarşısını almaq üçün Reed–Solomon kodlarından istifadə edilir. RAID sistemləri – Sabit disklərdə məlumatın bərpa edilməsi üçün tətbiq olunur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Reed%E2%80%93Solomon_error_correction
https://www.jstor.org/stable/2098821
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S001999587590090X?via%3Dihub
https://www.mathworks.com/help/comm/ug/bit-error-rate-ber.html#brck0zf
https://en.wikipedia.org/wiki/IEEE_Transactions_on_Information_Theory
https://dl.acm.org/doi/10.1145/3564246.3585128
https://ieeexplore.ieee.org/document/10353231
https://www.design-reuse.com/sip/reed-solomon-decoder-ip-50399/
Tarix : 29 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
