Rack tomlar (və ya Mounted Toms) - Nağara dəstlərinin ayrılmaz hissəsi. Müxtəlif ölçülərdə olur. Bunlar melodik və ritmik keçidlər yaratmaq, dolğular (fills) və xüsusi vurğular vermək üçün istifadə edilən zərb alətləridir. Adətən baraban dəstinin ön hissəsində yerləşdirilir və zərbə çubuqları ilə ifa olunur. Tarixi və inkişafı Rack tomlar XX əsrin əvvəllərində caz və big band musiqisinin populyarlaşması ilə ortaya çıxıb. 1920-1930-cu illər: İlk tom-tom barabanları "Çin tomları" adlanırdı və membransız (headsiz) və ya tək tərəfli membranla istehsal edilirdi. 1940-1950-ci illər: Drum set-lərə iki və ya daha çox tom əlavə olunmağa başladı. 1960-1970-ci illər: Rok və pop musiqisinin yüksəlişi ilə rack tomların ölçü və düzülüşündə yeniliklər edildi. Məsələn, Keith Moon (The Who) və John Bonham (Led Zeppelin) böyük ölçülü tomlardan istifadə edirdilər. 1980-2000-ci illər: Rack tomların asqı sistemləri (floating mounts) və materiallarında texnoloji irəliləyişlər oldu. Bu gün rack tomlar müxtəlif musiqi janrlarında və fərqli materiallardan hazırlanmış versiyalarda mövcuddur. Rack Toms quruluşu və xüsusiyyətləri 1. Materiallar və korpus dizaynı Rack tomlar əsasən ağac, akril və ya metal materiallardan hazırlanır: Ağac (Birch, Maple, Mahogany, Poplar) – İsti və rezonanslı səslər verir. Akril (Plexiglass) – Parlaq və açıq səslənir, 1970-ci illərin səhnə tərzində məşhurdur. Metal (Polad, Alüminium, Mis, Titan) – Daha sərt və zərbəyə həssas səslənmə imkanı yaradır. 2. Ölçü və tənzimlənmə (Tuning) Rack tomların diametri və dərinliyi səsinə təsir edir: 8"-10" tomlar – Daha yüksək və kəskin səslidir, tez-tez caz və pop musiqisində istifadə edilir. 12"-13" tomlar – Orta diapazonda yerləşir və müxtəlif janrlara uyğundur. 14"-16" tomlar – Daha dərin və rezonanslı səsi var, əsasən rok və metal musiqisində istifadə edilir. Tənzimləmə üçün drum heads və gərginlik vintlərindən istifadə edilir. 3. Asqı və montaj sistemləri Rack tomlar iki əsas üsulla yerləşdirilir: Bass drum üzərinə montaj – Ənənəvi üsuldur, lakin rezonansı bir qədər azalda bilər. Asqılı montaj (Floating Mounts) – Daha az vibrasiya məhdudiyyəti yaradır və daha təmiz səs çıxarmağa imkan verir. Rack Toms musiqidə 1. Caz və funk Elvin Jones və Tony Williams kimi caz barabançıları rack tomlardan melodik keçidlər və ritmik improvizasiyalar üçün istifadə edirdilər. Funk musiqisində (James Brown, Tower of Power) tomlar qısa, kəskin və ritmik səslənir. 2. Rok və metal John Bonham (Led Zeppelin) – Böyük ölçülü rack tomları ilə məşhurdur. Neil Peart (Rush) – Çoxlu rack tomlardan istifadə edərək mürəkkəb ritmlər yaradırdı. Lars Ulrich (Metallica) – Ağır və güclü tom vuruşları metal musiqidə ikonik hala gəlib. 3. Pop və elektron musiqi Phil Collins – "In the Air Tonight" ifasında tom fill-ləri pop musiqidə ikonik bir an yaratmışdır. Elektron musiqidə sintez olunmuş (triggered) tom səsləri tez-tez istifadə edilir. Məşhur barabançılar və Rack Toms istifadəsi Buddy Rich – Caz dünyasında rack tom fill-ləri ilə tanınırdı. Terry Bozzio – Çoxlu tomlardan istifadə edərək melodik partiyalar ifa edir. Mike Portnoy (Dream Theater) – Kompleks və texniki keçidlərlə məşhurdur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Tom_drum
https://www.masterclass.com/articles/guide-to-tom-tom-drums
https://www.drumland.com/collections/all/rack-toms?srsltid=AfmBOopKWHl8WRvP69cVHNKH8kt-mRMmXHQDXyJO4xhK5QW-Xv85qwf5&rb_tags=Rack%20Toms
https://hub.yamaha.com/drums/studio/part-3-toms/
https://www.drumforum.org/threads/anyone-else-still-enjoy-12-13-rack-toms.177807/
https://kolberg.com/en/Rack-Thirteen-Drums-Concert-Professional/RACK13D04
https://www.drum-tec.com/efnote-rack-tom-10-white-sparkle-efd-t1070-ws
Tarix : 16 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
