Quena (və ya Kena), Cənubi Amerikanın ən qədim və ənənəvi nəfəs alətlərindən biridir. Bu fleyta əsasən Peru, Boliviya, Ekvador və Kolumbiya kimi And ölkələrində yayılmışdır. Quena, yumşaq və melodik səslənməsi ilə tanınır və And xalq musiqisinin ayrılmaz hissəsidir. Tarixi Quenanın tarixi İnka sivilizasiyasına qədər gedib çıxır. Qədim And xalqları bu aləti dini ayinlərdə, mərasimlərdə və gündəlik həyatlarında istifadə edirdilər. İnka imperiyası dövründə quena həm kral saraylarında, həm də sadə xalq arasında geniş yayılmışdı. Ənənəvi olaraq, quena təbiətdən əldə edilən materiallardan, əsasən bambuk, qamış və ya sümükdən hazırlanırdı. Bəzi qədim nümunələr hətta lama və ya kondor sümüklərindən düzəldilmişdir. Bu alət təkcə musiqi vasitəsi deyil, həm də And mədəniyyətinin və tarixinin bir simvoludur. Xüsusiyyətləri və quruluşu Material: Ənənəvi olaraq bambukdan, qamışdan və ya heyvan sümüklərindən hazırlanır. Müasir dövrdə plastik və ağac versiyaları da mövcuddur. Uzunluq: Adətən 25-50 sm arasında dəyişir. Deliklər: 6 və ya 7 barmaq dəliyi var, əlavə olaraq arxa tərəfdə bir dəlik ola bilər. Ağızlıq: Quenanın üst hissəsində V və ya U formasında açılmış ağızlıq (fipple) var. Musiqiçi havanı bu hissəyə üfürərək səsləndirməni təmin edir. Səs diapazonu: Təxminən iki oktava əhatə edir. Quenanı çalmaq üçün barmaqların dəlikləri tam və ya qismən bağlanaraq müxtəlif notlar əldə edilir. Havanın tənzimlənməsi və ağız mövqeyi (embouchure) səsin tonunu və gücünü dəyişdirir. Musiqidə rolu Quena əsasən And musiqisində istifadə edilir, lakin müasir dövrdə müxtəlif janrlarda da öz yerini tapıb. Ənənəvi And musiqisi: Quena, charango (kiçik simli alət) və bombo (baraban) kimi alətlərlə birlikdə istifadə olunur. Folklor və dünya musiqisi: Latın Amerikası folklor qruplarında geniş yayılmışdır. Müasir musiqi: Caz, eksperimental musiqi və hətta elektron musiqidə də quenanın unikal səsi istifadə edilir. Məşhur And qruplarından Los Kjarkas, Inti-Illimani və Savia Andina kimi musiqi kollektivləri quenanı geniş şəkildə tanıtmışdır. Çalma texnikası Nəfəs idarəsi: Səs yaratmaq üçün üfürmə bucağı və hava axını vacibdir. Barmaq texnikası: Dəliklərin tam və ya qismən bağlanması ilə fərqli notlar əldə edilir. Vibrato və effektlər: Səsi daha emosional və ifadəli etmək üçün vibrato və müxtəlif nəfəs texnikaları tətbiq olunur. Quena çalmağı öyrənmək ilk baxışdan çətin görünsə də, təcrübə ilə musiqiçi bu alətin dərin melodik ifadələrini yarada bilər. Gələcəyi Bu gün quena təkcə And bölgəsində deyil, bütün dünyada musiqiçilər tərəfindən maraqla öyrənilir və ifa edilir. Müasir dövrdə bu qədim alət müxtəlif janrlarla birləşdirilərək yeni musiqi üslublarına uyğunlaşdırılır. Elektron musiqi ilə inteqrasiyası və caz ifalarında istifadəsi onun populyarlığını artırır.

İstinadlar

https://en.wikipedia.org/wiki/Quena

https://tr.wikipedia.org/wiki/Quena

https://www.britannica.com/art/quena

https://organology.net/instrument/quena/

https://www.apulaya.com/en/popular-music-quena/

https://www.fluteshop.eu/c-4801275/quena/

https://nativeflutestore.com/blog/the-quena-a-journey-through-andean-musical-tradition/?srsltid=AfmBOornnORu8ZrJKvQgbZG2vop8EveOUXoxDdRdbbEIfqiJggaBk-qc

Tarix : 16 fevral 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.