Qızılı başlı meymun (Leontopithecus chrysomelas) - Cənubi Braziliyanın tropik meşələrində yaşayan nadir və qeyri-adi bir primat növü. Bu meymun, xüsusilə gözəl və parlaq sarı və qızılı rəngli tükləri ilə məşhurdur, həmçinin sosial və ağıllı davranışları ilə diqqət çəkir. Onların gözəl rəngləri və sürətli hərəkətləri, onları təbiətdə izləmək üçün cəlbedici edir. Fiziki xüsusiyyətləri Qızılı başlı meymunlar kiçik ölçülü primatlardır. Adından da göründüyü kimi, onların baş hissəsi qızılı rəngə sahibdir, bəzən bu rəng başın üstündə və üzərində daha parlaq olur. Bədənin qalan hissəsi isə qara və tünd rəngli tüklərlə örtülüdür. Bu qeyri-adi rənglərin birləşməsi onları çox tanınan edir. Uzunluğu 20-25 sm arasında dəyişən bu meymunlar, quyruqları ilə birlikdə 40 sm-ə qədər uzunluğa çata bilirlər. Onların quyruqları çox çevikdir və hərəkət etmə zamanı onlar üçün çox faydalıdır. Bununla yanaşı, qızılı başlı meymunların əlləri çox çevik və inkişaf etmişdir, bu da onların ağaclarda hərəkət etməsini asanlaşdırır. Onların parlaq və kəskin gözləri, meşənin dərinliklərində belə, ətraflarını görmələrinə kömək edir. Ətraf mühit və yaşama sahəsi Leontopithecus chrysomelas növü yalnız Cənubi Braziliyanın Bahia və Espírito Santo əyalətlərindəki tropik meşələrdə tapılır. Bu meymunlar, əsasən sıx və yüksək hündürlükdəki meşələrdə yaşayırlar, çünki bu ərazilər onlara çoxlu qida və sığınacaq təmin edir. Qızılı başlı meymunlar, gündüz aktiv olan və ağaclarda yaşayan heyvanlardır. Onlar yalnız ağacların budaqlarından hərəkət etməklə qida tapmaqla yanaşı, təhlükələrdən qaçmaq üçün də ağaclara sığınırlar. Sosial həyat və davranış Qızılı başlı meymunlar çox sosial və ərazidəki digər heyvanlarla əlaqə quran primatlardır. Adətən, 2-8 fərddən ibarət kiçik qruplarda yaşayırlar, amma bəzən daha böyük qruplar da müşahidə edilir. Qrup daxilində sərt iyerarxik struktur mövcuddur, burada qrup lideri rolunu ən güclü və təcrübəli fərd tutur. Bu meymunlar, ətraflarına çox diqqətlə yanaşır və təhlükə olduqda, qrup üzvləri bir-birilərini xəbərdar edərək bir araya gəlirlər. Onlar çox vaxt səsli siqnallar verir və müxtəlif bədən hərəkətləri ilə ünsiyyət qururlar. Ayrıca, qrup üzvləri bir-birilərini təmizləyərək sosial bağlarını gücləndirirlər. Bu davranış həm də sağlamlıq və parazitlərdən qorunma məqsədi daşıyır. Qida tərzi Qızılı başlı meymunlar omnivordur, yəni bitki və heyvan mənşəli qidaları yeyirlər. Onlar əsasən meyvələr, toxumlar, çiçəklər və ağac qabıqları ilə qidalanırlar. Həmçinin, kiçik heyvanlar, böcəklər və həşəratlar da onların pəhrizində yer alır. Qida tapma zamanı, bu meymunlar ağacları sürətlə hərəkət edərək ətraflarını araşdırır və çox vaxt bir-birilərini qida tapmaq üçün kömək edirlər. Qızılı başlı meymunlar həmçinin ağacların budaqlarında və yarpaqlarında yaşayan heyvanları yemək üçün əllərindən istifadə edirlər. Onlar qida tapmaqda çox çevik və sürətlidirlər, bununla yanaşı, hər hansı bir təhlükə ilə qarşılaşdıqları zaman sürətlə qaçaraq təhlükəsiz bir yerə sığınırlar. Təhlükələr və qorunma vəziyyəti Qızılı başlı meymunlar təbii yaşayış sahələrinin məhv edilməsi və ticarət məqsədilə ovlanmaları səbəbindən ciddi təhdidlərlə qarşı-qarşıyadırlar. Tropik meşələrin azalması, bu primatların yaşadığı mühitləri məhv edir və onların sayını azaldır. Həmçinin, heyvanların qeyri-qanuni ticarəti və qaçırılması da böyük bir problemə çevrilmişdir. Beynəlxalq Təbiət Qoruma İttifaqı (IUCN) qızılı başlı meymunları "Nadir" (Endangered) kateqoriyasına daxil edib. Onların qorunması üçün yerli və beynəlxalq səviyyədə bir sıra təşəbbüslər həyata keçirilir, meşələrin qorunması və təbii həyat mühitlərinin bərpası ilə əlaqədar layihələr hazırlanır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Golden-headed_lion_tamarin
https://www.inaturalist.org/taxa/43394-Leontopithecus-chrysomelas
https://www.gbif.org/species/2436481
https://nationalzoo.si.edu/animals/golden-headed-lion-tamarin
https://neprimateconservancy.org/golden-headed-lion-tamarin/
https://www.pbs.org/wnet/nature/blog/golden-headed-lion-tamarin-fact-sheet/
https://primate.wisc.edu/primate-info-net/pin-factsheets/pin-factsheet-golden-headed-lion-tamarin/
Tarix : 27 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
