Qırmızıqarınlı parakit (Pyrrhura perlata) - Quşçuluqda "qırmızıqarınlı konur" adı ilə tanınan, "Psittacidae" fəsiləsinin, "Arinae" yarımfəsiləsinə aid bir quş növü. Taksonomiya və sistematika Qırmızıqarınlı parakitin taksonomik tarixi qarışıq ola bilər. İlk təsvirindən bəri bir neçə cinsə aid edilmişdir. 1800-cü illərin ortalarından etibarən "Pyrrhura rhodogaster" adı ilə tanınırdı, lakin 1983-cü ildə aparılan bir araşdırmadan sonra məlum oldu ki, uzun müddət yaxın qohum olan "P. perlata" növünə aid edilən tip nümunəsi əslində cavan bir qırmızıqarınlı parakitdir. Nəticə etibarilə, "P. perlata" bu növə aid edildi, "P. rhodogaster" isə prioritet prinsipinə əsasən ikinci dərəcəli sinonim oldu. Qırmızıqarınlı parakit monotipik bir növdür. Təsvir Qırmızıqarınlı parakit 24-25 sm (9,4-9,8 düym) uzunluğunda və 76-91 qram (2,7-3,2 ons) çəkisindədir. Cinslər eyni görünüşə malikdir. Yetkin fərdlərin başı tünd boz-qəhvəyi rəngdədir və açıq boz-bəzəkli lələklərlə örtülüdür. Qulaq örtükləri tünd qəhvəyi-boz, yanaqların üst hissəsi qızılı-yaşıl, alt hissəsi isə firuzəyi-mavi rəngdədir. Boynunun arxa hissəsində dar mavi zolaq var. Üst hissələri yaşıl rəngdədir və mavi çalarlara malikdir. Boğazı, döşünün üst hissəsi və boynunun yan tərəfləri boz-mavi rəngdədir və pulcuq görünüşünə malikdir, bəzən lələklərin ucları çəhrayı rəngdə ola bilər. Qarın və yan tərəfləri parlaq qırmızı, alt yan tərəfləri və quyruqaltı hissəsi isə yaşıl-mavi rəngdədir. Qanadları əsasən yaşıl rəngdədir, qanad ucları qara və kobalt mavisi, alt qanad örtükləri isə qırmızıdır. Quyruğunun üst tərəfi qırmızı-qəhvəyi, alt tərəfi isə qara-qəhvəyi rəngdədir. Gözləri tünd qəhvəyi, dimdiyi qara, ayaqları isə qara-boz rəngdədir. Cavan fərdlər yetkinlərə bənzəyir, lakin qarın hissəsi əsasən yaşıl rəngdədir. Yayılması və yaşayış mühiti Qırmızıqarınlı parakit Amazon hövzəsində, şimal-şərqi Boliviyadakı Mamoré çayından başlayaraq Braziliyanın Amazon çayının cənubundakı Mato Qrosso, Rondoniya, Amazonas və Para ştatlarına qədər yayılmışdır. Əsasən rütubətli "terra firme" meşələrinin və ikinci dərəcəli meşələrin örtüyündə və kənarlarında yaşayır, həmçinin quru ovalıq meşələrində də rast gəlinir. Dəniz səviyyəsindən 600 m (2,000 fut) yüksəkliyə qədər olan ərazilərdə tapıla bilər. Hərəkət Qırmızıqarınlı parakit köçəri deyildir. Qidalanma Qırmızıqarınlı parakit əsasən meyvələrlə qidalanır, lakin dietinə çiçəklər də daxildir. Çoxalma Qırmızıqarınlı parakit avqust və noyabr ayları arasında, həmçinin aprel-iyun aylarında da çoxalır. Digər "Pyrrhura" parakitləri kimi ağac deşiklərində yuva qurduğu güman edilir. Yuva ölçüsü dörd-altı yumurta arasında dəyişir. İnkubasiya müddəti 25 gündür və balalar yumurtadan çıxdıqdan yeddi-səkkiz həftə sonra uçmağa başlayır. Səs və çağırışlar Qırmızıqarınlı parakitin çağırışı "yüksək, sürətli 'wrr'wur-wir-wir-wir'" şəklindədir. Həmçinin "qəribə, bir az oyuncaq-trumpetə bənzər 'peeéh'" səsi çıxarır. Status "Beynəlxalq Təbiəti Qoruma Birliyi" (IUCN) ilk olaraq qırmızıqarınlı parakiti "ən az narahatlıq doğuran" kateqoriyasına daxil etmiş, 2012-ci ildə "zəif" kateqoriyasına köçürmüş, 2021-ci ildən etibarən yenidən "ən az narahatlıq doğuran" kateqoriyasına aid etmişdir. Bu növün geniş yayılma sahəsi var, lakin populyasiya ölçüsü məlum deyil və azalmaqda olduğu güman edilir. "Bu növ üçün əsas təhlükə Amazon hövzəsində mal-qara otarılması və soya istehsalı üçün torpaqların təmizlənməsi ilə əlaqədar sürətlənən meşə qırılmasıdır". Həmçinin ovlanma da təsir göstərir. Bu növ təxminən 1,430,000 km² (552,000 kv mil) yayılma sahəsinin təxminən 75,000 km² (29,000 kv mil) qədərində qorunan ərazilərdə yaşayır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Crimson-bellied_parakeet
https://ebird.org/species/crbpar1
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/crimson-bellied-parakeet-pyrrhura-perlata
https://www.parrots.org/encyclopedia/crimson-bellied-conure
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=E93BACCC35ABE487
https://xeno-canto.org/species/pyrrhura-perlata
https://animalia.bio/crimson-bellied-parakeet
https://www.inaturalist.org/taxa/19161-Pyrrhura-perlata
Tarix : 24 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
