Qırmızıqarın ağacdələn ("Campephilus haematogaster") - Ağacdələnlər fəsiləsinin, "Picinae" yarımfəsiləsinə aid bir quş növü. Taksonomiya və sistematika Qırmızıqarın ağacdələn bir müddət özünəməxsus "Cniparchus" cinsinə aid edilmiş, daha sonra "Phloeoceastes" cinsinə daxil edilmiş və nəticədə hazırkı "Campephilus" cinsinə qatılmışdır. Uzun müddət boyunca taksonomistlər qırmızıqarın ağacdələnə iki yarımnöv aid edirdilər: nominativ "C. h. haematogaster" (Tşudi, 1844) və "C. h. splendens" (Harqitt, 1889). 2000-ci illərdən etibarən müəlliflər "splendens" yarımnövünün ayrı bir növ kimi qəbul edilməsinin daha düzgün olduğunu təklif etmişdilər. 2018-ci ildə "BirdLife International"ın "Handbook of the Birds of the World" (HBW) tərəfindən bu ayrılıq tanındı və 2023-cü ilin iyulunda "International Ornithological Committee" (IOC) də, bu qərarı təsdiqlədi. "Cənubi Amerika Təsnifat Komitəsi" (SACC) və "Clements" taksonomiyası iki yarımnövün birləşdirilməsi yanaşmasını qoruyur. Lakin "SACC" bu ayrılığı qəbul etmək üçün təklif axtarır. "HBW" və "IOC" tərəfindən tanınan qırmızıqarın ağacdələn monotipik bir növdür. Təsvir Qırmızıqarın ağacdələn 33-34 sm uzunluğunda və 225-250 qram ağırlığındadır. Hər iki cinsin alnı, kəlləsi, boynun arxa hissəsi və ensəsi qırmızıdır, göz üstündə nazik qara xətt, göz arxasında nazik sarımtıl üz xətti, burun deliklərindən gözə qədər uzanan daha geniş qara zolaq və qara çənə və boğaz var. Erkəklərdə qara göz zolağı ilə çənə arasında sarımtıl zolaq var; dişilərdə bu zolaq boynun yan tərəfindən yuxarı döşə qədər uzanır. Hər iki cinsin çiyinləri və üst beli qara və ya qəhvəyi-qara, alt beli və sağrısı tünd qırmızı, quyruq üst örtükləri və quyruğu qara rəngdədir. Qanadların üst tərəfi qara rəngdədir və uçuş lələklərinin çoxunda iki ağ ləkə var. Qanadların alt tərəfi qaradır və açıq rəngli zolaqlara malikdir. Boğazın altından başlayaraq bütün alt hissələri qırmızıdır. Cavan fərdlər yetkinlərə bənzəyir, lakin daha solğun və qəhvəyi rəngdədir, alnı qurumlu və alt hissələrində daha az qırmızı rəng var. Yayılması və yaşayış mühiti Qırmızıqarın ağacdələn And dağlarının şərq yamacında Kolumbiyadan cənuba doğru Ekvador və Peru vasitəsilə Boliviyaya qədər yayılmışdır. Əsasən rütubətli və yaş meşələrin daxilində, dağ meşələrində və "várzea" meşələrində yaşayır, lakin meşə kənarlarında da rast gəlinir. Kolumbiyada dəniz səviyyəsindən 500-1,500 metr, Ekvadorda 1,000-1,700 metr, Peruda isə 900-2,200 metr yüksəklikdə tapılır. Hərəkət Qırmızıqarın ağacdələn bütün il boyu yaşadığı ərazidə qalır. Qidalanma Qırmızıqarın ağacdələnin əsas qidası böcək yetkinləri və sürfələridir, lakin digər həşəratlarla da qidalanır. Adətən tək-tək və ya cüt-cüt yerdə, böyük ağac gövdələrində ovlanır, ovunu çəkicləyərək və zəhlə tökərək tapır. Çoxalma Qırmızıqarın ağacdələnin çoxalma mövsümü Kolumbiya və Ekvadorda sentyabrdan aprelə qədər davam edir. Çoxalma biologiyası haqqında başqa məlumat yoxdur. Status "IUCN" qırmızıqarın ağacdələni "Narahatçılıq Doğurmayan" kimi qiymətləndirib. Geniş yayılma sahəsinə malikdir, lakin populyasiya ölçüsü məlum deyil və azalmaqda olduğu güman edilir. Hər hansı bir dərhal təhlükə müəyyən edilməyib.
https://ebird.org/species/crbwoo1
https://en.wikipedia.org/wiki/Crimson-bellied_woodpecker
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/crimson-bellied-woodpecker-campephilus-haematogaster
https://xeno-canto.org/species/Campephilus-haematogaster
https://www.inaturalist.org/taxa/18279-Campephilus-haematogaster
https://www.allaboutbirds.org/guide/Red-bellied_Woodpecker/id
https://www.oiseaux-birds.com/card-crimson-bellied-woodpecker.html
https://birdsoftheworld.org/bow/species/crbwoo1/cur/introduction
Tarix : 24 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
