Qırmızı uakari (Cacajao calvus) - Cənubi Amerikanın Amazon meşələrində yaşayan və unikal görünüşü ilə tanınan primat növü. Parlaq qırmızı üzü, sıx tükləri və qısa quyruğu ilə digər meymun növlərindən fərqlənir. Bu meymunlar əsasən Amazon çayının aşağı axınlarında, Peru, Braziliya və Kolumbiya ərazilərində yayılıb. Fiziki xüsusiyyətləri Qırmızı uakarinin ən diqqətçəkən xüsusiyyəti parlaq qırmızı üzüdür. Bədən uzunluğu 40-45 sm, quyruq uzunluğu isə 15-25 sm arasında dəyişir, çəkisi isə 2-4 kq civarındadır. Bu növün digər primatlardan fərqi, qısa və tüksüz quyruğa sahib olmasıdır. Tük örtüyü sıx və qalındır, rəngi ağ, qızılı və ya narıncı çalarlarda ola bilər. Üz dərisinin qırmızı rəngi, qan damarlarının dəri altında sıx yerləşməsi ilə bağlıdır və sağlamlıq göstəricisi sayılır. Əgər bir fərdin üzü solğun və ya çəhrayı olarsa, bu onun xəstə olduğunu göstərə bilər. Yaşayış mühiti və yayılma arealı Qırmızı uakari əsasən Amazon hövzəsinin aşağı hissələrində, xüsusilə bataqlıq və su basan meşələrdə yaşayır. Bu meşələr mövsümi sel sularının altında qaldığı üçün bu primatlar ağaclarda çox vaxt keçirir və su üzərində hərəkət etmək bacarığına malikdirlər. Onların əsas yayıldığı bölgələr: Perunun Amazon bölgəsi, Braziliyanın şimal hissəsi, Kolumbiyanın cənub hissəsi. Onlar suya yaxın ərazilərdə yaşamağa üstünlük verirlər və bu, onların qidalanması və təhlükələrdən qorunması baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır. Sosial həyat və davranış Qırmızı uakarilər sosial heyvanlardır və 10-30 fərddən ibarət qruplarda yaşayırlar. Bəzən bu qrupların sayı 100-ə qədər çata bilər. Qrup daxilində dominant erkəklər olur və onlar təhlükələrə qarşı digərlərini qoruyur. Ünsiyyət üsulları: Səslər, bədən dili və üz ifadələri vasitəsilə bir-biri ilə ünsiyyət qururlar. Hərəkət forması: Ağaclar arasında tullanaraq və budaqlardan sallanaraq hərəkət edirlər. Gündüz aktivliyi: Əsasən gündüzlər qida axtarışı ilə məşğul olurlar. Qrup üzvləri arasında sıx əlaqələr olur, birlikdə yemək yeyir və bir-birlərini təmizləyirlər. Bu, onların sosial münasibətlərini möhkəmləndirir. Qidalanma vərdişləri Qırmızı uakarilər omnivor (həm bitki, həm də heyvan mənşəli qidalar yeyən) primatlardır. Onların əsas qida rasionu aşağıdakılardan ibarətdir: Meyvələr: Sərt qabıqlı və yetişməmiş meyvələri yeməyə üstünlük verirlər. Toxumlar və qoz-fındıq: Güclü çənələri sayəsində sərt toxumları asanlıqla qırıb yeyə bilirlər. Həşəratlar və kiçik onurğasızlar: Zülal ehtiyaclarını ödəmək üçün böcəkləri yeyirlər. Onların qidalanması ekosistem üçün də vacibdir, çünki meyvə yeyərək toxumların yayılmasına kömək edirlər və meşələrin yenilənməsində rol oynayırlar. Təhlükələr və qorunma vəziyyəti Qırmızı uakari hazırda bir sıra təhlükələrlə üzləşir. Onların sayı son illərdə azalır və bu, əsasən insan fəaliyyətləri ilə bağlıdır. Başlıca təhlükələr: Meşələrin qırılması: Amazon meşələrinin kəsilməsi onların yaşayış sahəsini məhdudlaşdırır. Ovçuluq: Bəzi yerlərdə ətləri üçün ovlanırlar. İqlim dəyişikliyi: Meşə ekosisteminin dəyişməsi onların qida mənbələrinə təsir edir. Qorunma statusu Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı (IUCN), qırmızı uakarini "Həssas" (Vulnerable) kateqoriyasına daxil edib. Bu o deməkdir ki, onların sayı azalmaqdadır və qorunma tədbirləri artırılmalıdır.
https://de.wikipedia.org/wiki/Wei%C3%9Fer_Uakari
https://www.biolib.cz/cz/taxon/id472936/
https://vi.wikipedia.org/wiki/Cacajao
https://www.istockphoto.com/tr/foto%C4%9Fraf/uakari-monkey-cacajao-calvus-gm451597279-29631758
https://allatokorszaga.hu/cacajao-calvus/
https://animalia.bio/uk/bald-uakari
https://www.lookphotos.com/de-at/bilder/70455998-Red-Uakari-Cacajao-calvus-female-Amazon-Ecosystem-Brazil
Tarix : 27 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
