Qılıncdiş balıqları - (Evermannellidae fəsiləsi), kiçik, amma qorxulu görünüşlü dərin dəniz aulopiform balıqları. Bu fəsilə kiçikdir və üç cinsdə təsnif edilən səkkiz növü özündə birləşdirir. Bu balıqlar Atlantik, Hind və Sakit okeanların tropik və subtropik sularında yayılmışdır. Təsvir Qılıncdiş balıqlarının orta dərəcədə uzanan və yan tərəfdən sıxılmış bədənləri var və normal pulcuqlardan məhrumdur. Başları böyük və küt, ağızları iri və incə damaq dişləri ilə örtülüdür. Ön dişlər böyük və bir qədər içəri əyilmişdir. Bu xəncərə bənzər dişlər yanında daha qısa və düz dişlər də var. Dilində diş yoxdur. Odontostomops normalops növünün gözləri kiçikdən böyüyə qədər dəyişir və yuxarı və yan tərəfə yönəlmiş boruşəkilli quruluşa malikdir. Atlantik qılıncdiş balığı (Coccorella atlantica) yarı-boruşəkilli gözlərə malikdir və gözləri yuxarı-yan tərəfə yönəlib. Evermannella balbo və Hind qılıncdiş balığı (Evermannella melanoderma) isə boruşəkilli gözlərə malikdir, lakin gözləri yuxarı və bir qədər ön tərəfə yönəlib. Bu boruşəkilli gözlər, qılıncdiş balıqlarının görmə sahəsini müəyyən istiqamətlərdə genişləndirir və qaranlıqda dərinlik hissini artırmağa kömək edir. Evermannella növündə optik qat adlanan əlavə uyğunlaşma var. Bu optik qatlar gözlərin yan tərəflərində yerləşir və balıqların görmə sahəsini daha da genişləndirir. Bu qatların işləmə mexanizmi, yan və alt tərəfdən gələn işığın bucağını dəyişdirərək gözə daha yaxşı daxil olmasını təmin etməkdir. O. normalops növündə gözün üfüqi diametri orbit enindən əhəmiyyətli dərəcədə kiçikdir, C. atlantica-da isə gözün diametri orbit eninə təxminən bərabərdir. E. balbo və E. melanoderma-da isə gözün üfüqi diametri orbit enindən daha genişdir. Bu müşahidələr göstərir ki, müxtəlif növlərdə göz və orbitin ölçüləri arasında əhəmiyyətli fərqlər var və bu, fərqli anatomik və funksional uyğunlaşmaları göstərə bilər. Anal üzgəc (26–37 şüa) ən böyük üzgəcdir və balığın arxa yarısı boyunca uzanır, yüksəkliyi azalaraq emarjinasiya edilmiş quyruq üzgəcinə doğru gedir. O. normalops üçün anal üzgəc şüalarının sayı Atlantik okeanda ən aşağı, Hind okeanda daha yüksək, Sakit okeanda isə ən yüksəkdir. Bu trendin səbəbini və digər növlərdə də mövcud olub-olmadığını müəyyən etmək üçün daha çox nümunə tədqiqi lazımdır. Tək bir yüksək bel üzgəci (10–13 şüa) qarın üzgəclərindən bir qədər əvvəl başlayır. Kiçik bir piy üzgəci də mövcuddur. Pərdəli üzgəclər (11–13 şüa) bədənin aşağı hissəsində yerləşir. Bütün üzgəclər tikanlı deyil və açıq-qəhvəyi rənglərdədir. Fərqli növlərdə 44–54 fəqərə var və quyruq bölgəsində üç ayrı əzələ zolağı (epaksial, orta-yan və hipaksial) mövcuddur. Qılıncdiş balıqlarının üzgəc kisəsi yoxdur və mədəsi yüksək dərəcədə genişlənə bilir. Evermannella növləri fusiform bədən quruluşuna malikdir, bu da balığın ön hissəsinin daha dərin olmasına səbəb olur. Bu, digər aulopiformların uzun bədən quruluşundan fərqlidir. Qılıncdiş balıqları adətən solğun, açıqdan tünd qəhvəyiyə qədər rənglərdə olur, lakin yaxşı qorunmuş nümunələrdə yan tərəflərdə, yanaqlarda və göz bölgəsində mis-yaşıl parıltı müşahidə edilir. Çılpaq dəri asanlıqla cırıla bilir. Atlantik qılıncdiş balığı (Coccorella atlantica) ən böyük növdür və 18,5 sm uzunluğa çata bilir. Həyat tarixi Evermannellidlərin biologiyası və ekologiyası haqqında demək olar ki, heç nə məlum deyil. Onlar aktiv, vizual yırtıcılardır və əsasən mezopelaqik zonada (təxminən 400 m - 1000 m dərinlikdə) yaşayır. Lakin sürfə və kiçik cavan qılıncdiş balıqları 50 m - 100 m dərinlikdə tapılır və yaşlandıqca daha dərin sulara enirlər. Bu dərinliklərdə işıq çox azdır, aşağıdan baxdıqda görünüş qaranlıq bir səmanı xatırladır. Qılıncdiş balıqları teleskopik, yuxarıya yönəlmiş gözlərindən istifadə edərək yuxarıdakı qaranlıq fonunda siluetlənən kalmarları, mürekkəb balıqlarını və kiçik balıqları seçirlər. Qidalanma Genişlənə bilən mədələri, qılıncdiş balıqlarının özlərindən böyük ovları udmasına imkan verir. Əyri dişləri isə ilanların dişləri kimi işləyir: ovlanan balığın geri çəkilməsinin qarşısını alır və ovun qılıncdiş balığının faringksinə doğru irəliləməsinə kömək edir. Qılıncdiş balıqları tək yaşayan canlılardır. Gündəlik şaquli miqrasiyalara məruz qalıb-qalmadıqları məlum deyil. Çoxalma Onların çoxalma qaydaları zəif öyrənilmişdir. Qorunmayan, pelagik yumurta qoyan canlılar olduqları güman edilir. Evermannella indica və Odontostomops normalops növlərində həqiqi sinxron hermafroditizm və xarici mayalanma müşahidə edilmişdir. E. indica növü bütün il boyu yumurta qoya bilir. Qılıncdiş balıqlarının sürfələri planktonikdir və metamorfozdan əvvəl uzun burun və düzbucaqlı gözlərə malikdir.
https://www.inaturalist.org/photos/13285440
https://dbpedia.org/page/Sabertooth_fish
https://www.futurity.org/saber-tooth-salmon-prehistoric-fish-fossils-3211712-2/
https://natureaccordingtosam.wordpress.com/2020/04/30/the-mystery-of-the-sabertoothed-salmon/
https://www.livescience.com/ancient-anchovy-fangs-saber-tooth.html
https://www.nationalgeographic.com/animals/article/saber-tooth-salmon-paleontology-reconstruction
https://www.associationofanimalbehaviorprofessionals.com/sabretooth/
https://news.uoregon.edu/content/fish-story-museums-sabertooth-salmon-gets-its-teeth-fixed
https://mexican-fish.com/sabertooth-blenny/
https://www.smithsonianmag.com/smart-news/saber-toothed-anchovies-swam-oceans-millions-years-ago-180974923/
https://fishbase.mnhn.fr/summary/FamilySummary.php?id=173&lang=portuguese
https://fishwithjd.com/2010/01/25/the-10-foot-long-sabertooth-salmon/
https://phys.org/news/2020-05-prehistoric-anchovy-like-fish-large-fangs.html#google_vignette
https://www.jungledragon.com/specie/15023/undistinguished_sabertooth.html
https://extinctanimalencyclopedia.com/sabertooth-salmon/
Tarix : 30 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
