Qərb çit kərtənkələsi (Sceloporus occidentalis) - Arizona, Nyu-Meksiko, Kaliforniya, həmçinin Idaho, Nevada, Oregon, Utah, Vaşinqton və şimali Meksikaya məxsus bir kərtənkələ növü. Bu növ öz təbii yayılma sahəsində geniş yayılmışdır və adi hesab edilir, tez-tez həyətlərdə və ya adından da göründüyü kimi, çitlərdə görülür. Yetkin fərdlərin qarın hissəsi xarakterik şəkildə mavi rəngdə olduğu üçün "mavi qarın" kimi də tanınır. İki qərb çit kərtənkələsinin bölünmüş və ya çəngəl şəkilli quyruqları olduğu qeyd edilmişdir, ehtimal ki, bu avtotomiya nəticəsində baş verib. Taksonomiya Qərb çit kərtənkələsinin taksonomiyası uzun müddət müzakirə mövzusu olmuşdur. S. occidentalis Squamata dəstəsinə (ilanlar və kərtənkələlər) və Iguania yarımdəstəsinə aiddir. Aid olduğu fəsilə hələ də müzakirə altındadır. Phrynosomatidae fəsiləsi, yeddi digər fəsilə ilə birlikdə, əvvəllər tək bir fəsilə olan Iguanidae daxilində idi, lakin Frost və Etheridge-in (1989) iguanian sistematikası üzrə təhlili bu fəsilənin bölünməsini təklif etdi. Bununla belə, əksər ədəbiyyat hələ də phrynosomatidləri Iguanidae fəsiləsində qeyd edir. Müəyyənləşdirilməsi Qərb çit kərtənkələsinin burun-dəlik uzunluğu 5,7–8,9 santimetr (2,2–3,5 düym), ümumi uzunluğu isə təxminən 21 santimetr (8,3 düym) olur. Rəngi qəhvəyidən qaraya qədər dəyişir (qəhvəyi rəng qumlu və ya yaşıl çalarlı ola bilər) və belində qara zolaqlar var, lakin ən fərqləndirici xüsusiyyəti parlaq mavi qarın hissəsidir. Ətrafların alt tərəfi sarıdır. Erkək mavi qarın kərtənkələlərinin boğazlarında da mavi ləkələr var. Bu parlaq rənglənmə dişilərdə və cavan fərdlərdə zəif və ya tamamilə yoxdur. Bəzi populyasiyalarda erkəklərin bel tərəfində parlaq firuzəyi mavi ləkələr də görünür. S. occidentalis-in pulcuqları kəskin dişlidir və interparietal ilə budun arxa hissəsi arasında 35–57 pulcuq var. Yayılması və yaşayış yeri Kaliforniya bu kərtənkələnin yayılma sahəsinin mərkəzidir, lakin o, həmçinin şərqi və cənub-qərbi Oreqonda (Vaşinqtonun Sietl şəhərinin şimalında da bəzi populyasiyalar var), Kolumbiya çayı kanyonunda, cənub-qərbi Idaho, Nevada, qərbi Utah, şimal-qərbi Baja Kaliforniya, Nyu-Meksiko, Arizona və həm Kaliforniya, həm də Baja Kaliforniya sahillərindəki bəzi adalarda tapılır. Həmçinin Şimal-Qərbi Tualatin Vadisi ətrafında, Henri Haqq Gölü yaxınlığında təcrid olunmuş bir populyasiya var. Davranış Bu kərtənkələlər gündüz fəal olur və tez-tez günəş altında yollar, qayalar, çit dirəkləri və digər uyğun yerlərdə günəşləndiyi görülür. Günəşlənmə zamanı termoregulyasiya məqsədi ilə rənglərini açıq boz və ya qəhvəyidən demək olar ki, qara rəngə qədər dəyişə bilirlər. S. occidentalis qışda brumasiya dövründən keçir. Bu dövrün müddəti və zamanı iqlimdən asılı olaraq dəyişir. Cütləşmə mövsümündə yetkin erkəklər məkanlarını qoruyur. Qidalanma Qərb çit kərtənkələsi əsasən kiçik onurğasızlar ilə qidalanır, lakin uyğun ölçüdə olan hər hansı bir qida mənbəyini də yeyə bilər.
https://www.burkemuseum.org/collections-and-research/biology/herpetology/amphibians-reptiles-washington/western-fence-lizard
https://friendsofedgewood.org/western-fence-lizard
https://fieldguide.mt.gov/speciesDetail.aspx?elcode=ARACF14080
https://www.inaturalist.org/guide_taxa/419404
https://www.openspace.org/where-to-go/nature/western-fence-lizard
https://animalia.bio/index.php/western-fence-lizard
https://en.wikipedia.org/wiki/Western_fence_lizard
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
