Qəhvəyidimdik arasari ("Pteroglossus mariae") - Tukanlar fəsiləsinə ("Ramphastidae") aid, qeyri-ötücü bir quş növü. Taksonomiya və sistematika Qəhvəyidimdik arasari "Beynəlxalq Ornitoloji Komitə" tərəfindən monotipik növ kimi qəbul edilir. Lakin "Amerika Ornitoloji Cəmiyyətinin Cənubi Amerika Təsnifat Komitəsi", "Clements" təsnifatı və "BirdLife International"ın "Dünya Quşlarının Təlimat Kitabı" (HBW) onu fildimdik arasarinin ("P. azara") yarımnövü kimi qəbul edir. Qəhvəyidimdik arasari və "Beynəlxalq Ornitoloji Komitə" tərəfindən tanınan fildimdik arasarinin iki yarımnövü bəzən ayrı növlər kimi qəbul edilsə də, bu üç takson yayılma sahələri üst-üstə düşdüyü yerlərdə çarpaz çoxalır. Təsvir Qəhvəyidimdik arasari 36-45 sm (14-18 düym) uzunluğunda və 120-160 qram (4,2-5,6 uns) ağırlığındadır. Uzunluq, çəki və lələk rəngləri baxımından fildimdik arasaridən fərqlənmir, yalnız dimdiyinin rəngi ilə fərqlənir. Erkək fərdlərin başının üstü qara, başı və boğazı şabalıdı rəngdədir, ensəsi və üst beli bordo-qırmızı, alt beli yaşıl, beli isə qırmızıdır. Boğazının altında ensiz qara zolaq, üst sinəsində geniş qırmızı zolaq, alt sinəsində geniş qara zolaq, qarnı sarı və budları yaşıldır. Dişi fərdlərin başının üstü tünd qəhvəyi rəngdədir və boğazının altındakı qara zolaq erkəklərdən daha ensizdir. Hər iki cinsin dimdiyinin üst hissəsi sarı və ya fil sümüyü rəngindədir, kənarında dişlərə bənzər qara və ağ işarələr var. Alt çənəsi əsasən narıncı-qəhvəyi rəngdədir, ucu fil sümüyü və ya sarı rəngdədir və əsasında şaquli sarı xətt var. Yayılması və yaşayış mühiti Qəhvəyidimdik arasari Amazon çayının cənubunda, Perunun şərqindən Braziliyanın qərbindəki Rio Madeiraya və cənubdan Boliviyanın mərkəzinə qədər yayılmışdır. Müxtəlif meşə landşaftlarında, o cümlədən varzea meşələrində, qalereya meşələrində və ikinci dərəcəli meşələrdə, daha az miqdarda isə terra firme, bambuk, bulud meşələri və plantasiyalarda yaşayır. Erkən və orta mərhələli meşələrdə yetişmiş meşələrdən daha çox rast gəlinir. Adətən 600 metr (2,000 fut) yüksəklikdən aşağıda tapılsa da, 900 metr (3,000 fut) yüksəklikdə də müşahidə edilir. Hərəkət Qəhvəyidimdik arasari bütün yayılma sahəsində il boyu qalıcıdır. Qidalanma Qəhvəyidimdik arasari meşənin üst mərtəbəsində və kənar hissələrində qidalanır, adətən cüt-cüt və ya kiçik qruplarla görünür. Qidası ilə bağlı az məlumat var, lakin əsasən meyvə və bəzi buğumayaqlılarla qidalandığı güman edilir. Çoxalma Qəhvəyidimdik arasarinin çoxalma mövsümü fevraldan avqusta qədər davam edir. Digər tukanlar kimi ağac deşiklərində yuva qurduğu güman edilir. Yuva ölçüsü iki-dörd yumurtadır. Çoxalma biologiyası ilə bağlı başqa məlumat məlum deyil. Səs və çağırışlar Qəhvəyidimdik arasarinin mahnısı "2-6 arasında dəyişən 'twaaa-a-a', 'tweee-ee' və ya 'traaa-at' notları seriyası" kimi təsvir edilir. Digər səslərə "cırıltılar, qısa əlaqə notları, burundan çıxan 'nyek', mırıltıya bənzər notlar, 'kyeek' həyəcan səsi və təmiz cırıltılar 'bddddt'" daxildir. Status "Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı" (IUCN) HBW təsnifatını izləyir və buna görə də fildimdik və qəhvəyidimdik arasariləri ayrıca qiymətləndirmir. Ümumi olaraq çox geniş yayılma sahəsinə malikdir və populyasiya ölçüsü məlum olmasa da, sabit olduğu güman edilir. Dərhal təhlükələr müəyyən edilməyib. Müxtəlif yaşayış mühitlərindən istifadə etməsi və uyğunlaşma qabiliyyəti göstərir ki, bu növ yaxın gələcəkdə təhlükə altına düşməyəcək.
https://en.wikipedia.org/wiki/Brown-mandibled_aracari
https://ebird.org/species/ivbara1?siteLanguage=en_ZA
https://www.oiseaux.net/birds/brown-mandibled.aracari.html
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=B67CB8F6C41C8527
https://www.inaturalist.org/taxa/711932-Pteroglossus-azara-mariae
https://xeno-canto.org/species/Pteroglossus-mariae
https://app.birda.org/species-guide/11115/Brown-mandibled_Aracari
https://dibird.com/species/brown-mandibled-aracari/
Tarix : 18 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
