Qaya milçəkqapanı (Hirundinea ferruginea)-"Tyrannidae" fəsiləsinə aid olan bir quş növü. Ümumi məlumat Qaya milçəkqapanı, qarğa milçəkqapanı ilə birləşdirildikdən sonra "Hirundinea" cinsindəki yeganə növ olaraq qalır və "Hirundinea ferruginea bellicosa" yarımnövü kimi tanınır. Cənubi Amerikaya endemikdir və təbii yaşayış mühiti subtropik və ya tropik quru meşələr, subtropik və ya tropik rütubətli düzənlik meşələri, subtropik və ya tropik rütubətli dağ meşələri və ciddi şəkildə pozulmuş keçmiş meşələr ətrafındakı qayalıqlar və sıldırımlardır. Taksonomiya Qaya milçəkqapanı ilk dəfə 1788-ci ildə alman təbiətşünası Johann Friedrich Gmelin tərəfindən Karl Linneyin "Systema Naturae" əsərinin genişləndirilmiş nəşrində təsvir edilmişdir. Gmelin bu quşu "Todus" cinsinə daxil etmiş və "Todus ferrugineus" binomial adını vermişdir. Gmelin təsvirini 1782-ci ildə ingilis ornitoloq John Latham tərəfindən yazılmış "A General Synopsis of Birds" kitabında təsvir edilən "paslı qarınlı todi" əsasında hazırlamışdır. Latham Londonun "Leverian Muzeyi"ndəki nümunəyə əsaslanmışdır. Qaya milçəkqapanı indi yalnız "Hirundinea" cinsinə daxil edilir ki, bu cins 1837-ci ildə fransız təbiətşünası Alcide d'Orbigny və Frédéric de Lafresnaye tərəfindən "Tyrannus bellicosus Vieillot" növünü qəbul etmək üçün təqdim edilmişdir. Bu növ indi qaya milçəkqapanının yarımnövü kimi tanınır. "Hirundinea" cins adı latın dilində "qarğalar üçün" mənasını verir; xüsusi epiteti olan "ferruginea" isə latın dilində "paslı rəngli" və ya "paslı" deməkdir. Dörd yarımnöv tanınır: -"H. f. ferruginea" (Gmelin, JF, 1788) – şərqi Kolumbiya, şimal-qərb Braziliya, cənub-şərqi Venesuela, cənub-qərb Qayana və Fransa Qvianası. -"H. f. sclateri" (Reinhardt, 1870) – qərbi Venesuela, Kolumbiyadan cənub-şərqi Peruyə qədər. -"H. f. bellicosa" (Vieillot, 1819) – cənub və şərqi Braziliya, şərqi Paraqvay, şimal-şərqi Argentina və Uruqvay. -"H. f. pallidior" (Hartert, EJO & Goodson, 1917) – şimal və şərqi Boliviya, qərbi Paraqvay və şimal-qərb Argentina. Təsvir Yetkin qaya milçəkqapanı təxminən 18,5 sm uzunluğundadır. Geniş dimdiyi və uzun, iti qanadları var ki, bu da onu qarğalara bənzədir. Üst hissələri tünd qəhvəyi rəngdədir, xarakterik qırmızımtıl sağrı və quyruq əsasına malikdir. Qanad lələklərinin ucları tünd rəngdədir, lakin qalan hissələri darçını-qırmızımtıl rəngdədir və uçuş zamanı görünür. Alt hissələri açıq darçını-qırmızımtıl rəngdədir, boğazında bir qədər boz ləkələr var. Yayılması və yaşayış mühiti Qaya milçəkqapanı yalnız And dağlarının şərqində tapılır və buna görə də Çilidə rast gəlinmir. Cənubi Amerikanın digər bütün ölkələri onun yayılma sahəsinə daxildir. Amazon hövzəsində, hövzəni əhatə edən təpə ətəklərində və qolların başlanğıcında ən yüksək yüksəkliklərdə tapılır; mərkəzi Argentinadan Pampasın qərbində və Pampasın şərqindən cənubi Braziliya, Paraqvay və Uruqvaya qədər uzanır; həmçinin Amazon hövzəsinin cənub-şərqindəki Braziliya yaylasında, Atlantik və cənub Atlantik sahilində, təxminən 8,000 km sahil zolağı boyunca yayılmışdır. Təbii yaşayış mühiti qayalıqlar, dərələr, kanyonlar, qaya çıxıntıları, mədənlər və yol kəsikləri ətrafındadır. Həmçinin, xüsusilə yayılma sahəsinin cənubunda, şəhərlərdəki binaların ətrafında da tapılır, burada pəncərə altlıqları və fasadlar süni qayalıq rolunu oynayır. Cənub populyasiyaları köçəridir, şimal populyasiyaları isə qalıcıdır. Ekologiya Qaya milçəkqapanı görkəmli bir mövqedə oturaraq həşəratları ovlamaq üçün hava uçuşları edir. Yuvalarını qaya kənarlarında qurur və yuvanı dəstəkləmək üçün daşları bir halqa şəklində düzür. San-Paulu şəhər mühitində isə yüksək mərtəbəli binaların pəncərə altlıqlarında çoxalır.
https://ebird.org/species/clifly1
https://en.wikipedia.org/wiki/Cliff_flycatcher
https://birdsoftheworld.org/bow/species/clifly1/cur/introduction
https://ebird.org/species/clifly2
https://xeno-canto.org/species/Hirundinea-ferruginea
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/cliff-flycatcher-hirundinea-ferruginea
https://animalia.bio/index.php/cliff-flycatcher#google_vignette
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=7B20FC9D
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
