Qaya gunneli (Pholis gunnellus) və ya yağlı balıq - Pholidae fəsiləsinə aid olan dəniz şüaüzgəcli balıq növü. Bu növ Şimal Atlantik Okeanının sahil sularında və Arktika Okeanının Atlantik hissəsində tapılır. Taksonomiya Qaya gunneli ilk dəfə 1758-ci ildə Karl Linney tərəfindən "Systema Naturae" əsərinin 10-cu nəşrində Blennius gunnellus adı ilə təsvir edilmişdir. Növün tip lokaliteti Atlantik okeanı kimi göstərilmişdir. 1777-ci ildə İtalyan təbiətşünas Covanni Antonio Skopoli Pholis cinsini təklif etmiş və Linneyin Blennius gunnellus növü bu cinsin tip növü kimi təyin edilmişdir. Növün elmi adı olan "gunnellus" ingilis dilində, ehtimal ki, Kornuoll mənşəli yerli ad olan "gunnel" sözünün latınlaşdırılmış formasıdır. Təsvir Qaya gunneli tez-tez ilan balığı ilə qarışdırılır, çünki onun bədəni yastılaşmış və uzun formaya malikdir. Yetkin fərdlər 30 sm uzunluğa çata bilir. Uzun bir bel üzgəci başın arxasından başlayaraq bədən boyunca uzanır və yumşaq şüalarla dəstəklənir. Anal üzgəc təxminən bədənin ortasından başlayır. Baş kiçikdir, alt çənəsi irəli çıxır və ağız yuxarıya doğru yönəlib. Rənglənməsi çox dəyişkəndir: sarı-yaşıl, qəhvəyi və ya qırmızımtıl rənglərdə ola bilər. Bel üzgəcinin boyunca 9–13 tünd ləkə yerləşir və hər ləkə solğun bir halqayla əhatə olunub. Bu növün maksimum uzunluğu 25 sm-dir. Yayılması və məskunlaşması Qaya gunneli Şimali Amerika və Avropanın sahil sularında tapılır. Qərb Atlantikdə Labrador və Qrenlandiyadan Delaver körfəzinə qədər, Şərq Atlantikdə isə Kanin yarımadasından Biskay körfəzinə qədər yayılıb. Bu növ sahil zonasından 100 metr dərinliyə qədər olan ərazilərdə yaşayır. Qaya gunneli qayalar və yosunlar altında məskunlaşaraq təbii düşmənlərindən, o cümlədən dəniz quşları, balıqlar və dəniz məməlilərindən qorunur. Davranış Qaya gunneli cəzir zamanı su xəttinin üstündə qalaraq qayalar və yosunlar altında gizlənə bilir və zərurət olduqda havadan tənəffüs edə bilir. Onlar tez-tez qayalıq sahillərdə rast gəlinir və üstü açıldıqda fərqlənəcək şəkildə çırpınır. Şimali Amerika diapazonunda qaya gunneli qış aylarında sahil zonasından yox olur, ehtimal ki, donmuş hava temperaturundan qaçmaq üçün. Onların qidası kiçik xərçənglər, polixtetlər, molyusklar və balıq yumurtalarından ibarətdir. Dişi fərdlər yumurtalarını dəniz dibinə böyük bir kütlə şəklində qoyur və bu yumurtalar sürfələr çıxana qədər qorunur. Yağlı balıq noyabrdan yanvar ayına qədər çoxalır, dişi fərdlər 80–200 arası yumurtanı qaya altına və ya ikitaylı molyusk qabığının içərisinə qoyur.
1. https://www.britannica.com/animal/rock-gunnel
2. https://fishbase.mnhn.fr/summary/3804
3. https://www.inaturalist.org/taxa/152974-Pholis-gunnellus
4. https://www.whatsthatfish.com/fish/rock-gunnel/2917
5. https://hudsonriverpark.org/the-park/parks-river-project/science/wetlab/virtual-wetlab/rock-gunnel/
6. https://luontoportti.com/en/t/2129/rock-gunnel
8. https://fishbase.mnhn.fr/identification/specieslist.php?genus=Pholis
7. https://www.edmondsunderwaterpark.com/gunnels
9. https://www.inaturalist.org/guide_taxa/750013
11. https://cybrary.fomb.org/fgom/Pholis_gunnellus.htm
10. https://www.reeflex.net/tiere/6368_Pholis_gunnellus.htm
12. https://www.jstor.org/stable/43287102
13. https://www.adfg.alaska.gov/static/species/speciesinfo/_aknhp/Crescent_gunnel.pdf
15. https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=7ff628ca3137c7c67ac3ff6f02047c46792a3387
14. https://www.fishangler.com/fish-species/rock-gunnel
16. https://www.sjavarlif.is/en/project/rock-gunnel/
18. https://naturerules1.fandom.com/wiki/Rock_Gunnel
17. https://www.glaucus.org.uk/gunnel.htm
19. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17057997/
Tarix : 28 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
