Qarret Hardin amerikalı ekoloq və filosofdur, 21 aprel 1915-ci ildə anadan olub və 27 sentyabr 2003-cü ildə vəfat edib. O, “Ümumi sahələrin faciəsi” (The Tragedy of the Commons) nəzəriyyəsi ilə tanınır 1968-ci ildə “Science” jurnalında dərc etdiyi məqaləsində məhdud resursların həddindən artıq istifadəsinin qaçılmaz fəsadlarını izah edib. Hardin həmçinin populyasiya artımı və resurs idarəçiliyi ilə bağlı mübahisəli fikirləri ilə diqqət çəkib, bu da onu ekoloji etika və siyasət sahəsində mühüm fiqura çevirib. Erkən həyat və təhsil Qarret Ceyms Hardin Texas ştatının Dallas şəhərində anadan olub. Atası Llewellyn Hardin bankir, anası Mary Allen Hardin evdar qadın idi. Üç yaşında poliomielit keçirib və bu, ömürlük fiziki məhdudiyyətə səbəb olub. Çikaqo Universitetində zoologiya üzrə təhsil alıb və 1936-cı ildə bakalavr dərəcəsi qazanıb. 1941-ci ildə Stenford Universitetində mikrobiologiya üzrə doktorluq dərəcəsi alıb, burada bitki və heyvan populyasiyalarının dinamikasını öyrənib. Karyera Hardin 1946-cı ildə Kaliforniya Universitetinin Santa Barbara kampusuna (UCSB) qoşulub və 1978-ci ilə qədər biologiya professoru kimi çalışıb. “The Tragedy of the Commons” məqaləsində ümumi resursların (məsələn, otlaqların) hər kəs tərəfindən sərbəst istifadəsinin onların məhvinə səbəb olduğunu göstərib hər fərd öz mənfəətini güddüyündən ümumi ziyan yaranır. Bu fikir ekologiyada və iqtisadiyyatda geniş müzakirələrə yol açıb. O, həmçinin “Living Within Limits” (1993) kitabında qlobal populyasiya artımını tənqid edib və miqrasiya ilə yardım siyasətlərinə şübhə ilə yanaşıb, bu da mübahisələrə səbəb olub. Hardin abort hüquqlarını dəstəkləsə də, inkişaf etməkdə olan ölkələrə yardımı “əhalinin çoxalmasını artırır” deyə rədd edib. 1963-cü ildə Amerika Evgenika Cəmiyyətinə qoşulub, lakin sonradan bu təşkilatdan ayrılıb. Şəxsi həyat və miras Hardin 1942-ci ildə Ceyn Svanson ilə evlənib və dörd övladı olub. Santa Barbarada təbiətə yaxın yaşayıb, lakin fiziki məhdudiyyətlərinə baxmayaraq aktiv yazıb və mühazirələr oxuyub. Malthusçu baxışları və sərt ritorikası ilə tanınıb, tez-tez mübahisəli mövqeləri müdafiə edib. 2003-cü ildə həyat yoldaşı ilə birgə intihar edib—bu, onların uzun müddətli planı idi və Hardin ürək xəstəliyindən əziyyət çəkirdi. Hardinin mirası “ümumi sahələrin faciəsi”dir bu nəzəriyyə resurs idarəçiliyində və davamlılıq siyasətlərində əsas rol oynayır. Onun populyasiya və miqrasiya haqqında fikirləri tənqid olunsa da, ekoloji etika və iqtisadiyyatda dialoqu stimullaşdırıb. Hardin ekologiyanı sosial məsuliyyətlə bağlayan mühüm, lakin ziddiyyətli bir fiqurdur.
https://senate.universityofcalifornia.edu/_files/inmemoriam/html/garretthardin.htm
https://www.splcenter.org/resources/extremist-files/garrett-hardin/
https://fs.blog/intellectual-giants/garrett-hardin/
https://es.ucsb.edu/people/garrett-hardin
https://www.britannica.com/topic/Garrett-Hardin
https://www.americanscientist.org/article/garrett-james-hardin-dallas-1915-santa-barbara-2003
https://en.wikipedia.org/wiki/Garrett_Hardin
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
