Qarğa paradoksu ( ing. Raven Paradox) - Məşhur filosof və tədqiqatçı Carl Hempel tərəfindən irəli sürülmüş məntiqi paradoks. Bu paradoks, müşahidə və sübutların necə doğru nəticələrə gətirib çıxara biləcəyinə dair çətinliklər üzərində dayanır. Mahiyyəti “Bütün qaralar qaradır” (Bütün qaralar qara rəngdədir). Bu ifadənin doğruluğunu yoxlamağa çalışarkən, biz hər bir qaranı yoxlamaqla bunu təsdiq edə bilərik. Lakin, bir başqa şəkildə yanaşsaq, məsələn, qaradan başqa, qara olmayan bir şey gördükdə (məsələn, ağ bir quş), bu, ifadənin yanlış olduğunu göstərməyə kömək edər. Buna qarşı, məsələn, ağ quşu görmək, paradoksal olaraq, “Bütün qaralar qaradır” ifadəsinin doğruluğunu təsdiqləməyə kömək edir. Bu vəziyyət insanı paradoksal bir nəticəyə gətirir: ağ bir quşu görmək “bütün qaralar qaradır” dedikdə, doğru olduğunu təsdiqləyir, amma ağ bir quşun “qaralar qara deyil” deməsi də paradoksal nəticəyə səbəb olur. Başqa sözlə, paradoks bu cür düşüncə problemlərini və müşahidələrin məntiqi nəticələrə necə təsir etdiyini sual altına alır. Raven paradoksunun bir başqa əhəmiyyəti, elm və müşahidə nəticələrinin doğruluğunu qiymətləndirməklə bağlıdır. Paradoks, empirik müşahidələrin və dəlillərin doğruluğunu və gücünü anlamağa kömək edir. Hempel’in verdiyi “Bütün qaralar qaradır” ifadəsi, elm və elmi metodların necə işlədiyini göstərmək üçün bir alət olaraq istifadə olunur.
https://explorable.com/raven-paradox
https://puzzlewocky.com/paradoxes/hempels-raven-paradox/
https://philarchive.org/archive/VRAHRP
https://platonicrealms.com/encyclopedia/Hempels-Ravens-Paradox
Tarix : 12 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
